บทความประจำเดือน พฤศจิกายน 2564 กลุ่ม AGO1(1)
กลุ่ม AGO1-(1)โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ
1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย เพื่อสร้างรากแก้วให้ประเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์
เรื่อง การสาธิตการผสมอาหารสัตว์แบบสูตรอาหารข้นและTMR
ตำบลตูมใหญ่ อำเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรมย์
กระผม นายพงษ์เรศ จันทร์อินทร์ ประเภทประชาชน ทำงานภายใต้โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ 1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย เพื่อสร้างรากแก้วให้ประเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฎบุรีรัมย์ ระยะเวลาโครงการ 11 เดือน เพื่อยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ
ได้รับมอบหมายในการปฏิบัติหน้าที่ในเรื่องการจัดเตรียมสถานที่ในการจัดอบรมเชิงปฏิบัติการที่องค์การบริหารส่วนตำบลตูมใหญ่ จัดเตรียมวัสดุและอุปกรณ์ในการอบรมเชิงปฏิบัติการการสร้างอาชีพใหม่ด้านปศุสัตว์ รายงานข้อมูล CBD รวมทั้งติดตามผ้าพันคอเพื่อส่งขอมาตรฐานผ้าของกลุ่มทอผ้าซิ่นผ้าฝ้ายมัดหมี่บ้านหนองบัวพัฒนา ม.18
กิจกรรมและแผนการดำเนินงานของโครงการ AG01(1) ต.ตูมใหญ่ อ.คูเมือง จ.บุรีรัมย์
- อาจารย์ประจำหลักสูตรพร้อมกับคณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) เข้าร่วมประชุมแบบออนไลน์ผ่านระบบ Google Meet และรับทราบการปฏิบัติงานในเดือนพฤศจิกายน
- คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) จัดหาอุปกรณ์และวัตถุดิบในการจัดการอบรมเชิงปฏิบัติการ “การสร้างอาชีพใหม่ด้านการปศุสัตว์“
- คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) เข้าร่วมการอบรมเชิงปฏิบัติการ “การสร้างอาชีพใหม่ด้านการปศุสัตว์“
- คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) ดำเนินการติดตามการการส่งขอมาตรฐานผ้า มผช. บ้านหนองบัวพัฒนา(เพิ่มเติม)
- คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) จัดทำบทความประจำเดือนพฤศจิกายน
ในการลงพื้นที่เก็บข้อมูลแต่ละครั้ง ได้รับความอนุเคราะห์และได้ทำการประสานงานกับรองปลัดองค์การบริหารส่วนตำบลตูมใหญ่ เพื่อขอใช้สถานที่ในการอบรมการอบรมเชิงปฏิบัติการการสร้างอาชีพใหม่ด้านปศุสัตว์
ในส่วนของการฝึกทักษะทั้ง 4 ด้าน
กระผมได้เข้าไปฝึกทักษะครบทั้ง 4 ด้าน ตามระยะเวลาที่มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์กำหนด
การผสมอาหารสัตว์แบบสูตรอาหารข้นและTMR
ลักษณะของอาหาร TMR
ปกติการย่อยอาหารจะเกิดขึ้นในกระเพาะรูเมนเป็นส่วนใหญ่ โดยกิจกรรมทางกายภาพของสัตว์ และกิจกรรมของจุลินทรีย์ในกระเพาะที่จะทำหน้าที่เปลี่ยนอาหารเป็นกรดไขมัน ในสูตรอาหาร TMR จำเป็นต้องลดขนาดของอาหารหยาบลง เพื่อการผสมให้เข้ากันดีกับอาหารข้นลดความฟ่ามของอาหาร ซึ่งจะช่วยเพิ่มปริมาณการกินได้ และลดการเลือกกินอาหารการลดขนาดของอาหารหยาบจะทำให้ลดการเคี้ยวเอื้อง การหมุนเวียนของน้ำลายน้อยลง ซึ่งจะมีผลต่อการทำงานของจุลินทรีย์ในกระเพาะรูเมน ดังนั้นอาหาร TMR ควรมีลักษณะดังนี้
- ประกอบด้วยอาหารหยาบ และอาหารข้นในสัดส่วนที่เหมาะสมควรมีระดับพลังงาน และโปรตีนครบตามความต้อง การของสัตว์ระยะต่างๆ โดยคำนวณจากน้ำหนักแห้งตามอายุ และผลผลิตของโค
- คุณภาพของอาหารหยาบ และอาหารข้นต้องมีคุณภาพดี ควรมีระดับโปรตีนไหลผ่าน 30-35% ของโปรตีนทั้งหมดในอาหารมี NDS ไม่เกิน 35% โดยเฉพาะอาหารหยาบ ถ้ามีคุณภาพต่ำจะไม่ช่วยให้การใช้ประโยชน์ของอาหาร TMR สูงสุด
- ขนาดตามยาวของอาหารหยาบไม่สั้นจนเกินไป ความยาวที่แนะนำให้ใช้อยู่ระหว่าง 3-5 ซม. หรือยาวกว่านี้ และมีเยื่อใย ADF ประมาณ 20-25% หรือ NDF 30-35% จึงจะทำให้การย่อยได้ในกระเพาะรูเมนมีประสิทธิภาพอย่างเต็มที่ และสามารถรักษาความเป็นกรด-ด่างในกระเพาะให้คงที่ได้
- การกระจายตัวของอาหารหยาบ และอาหารข้นควรสม่ำเสมอทั่วถึง
- สภาพอาหารต้องไม่มีรา หรือมอด และควรมีความน่ากินเป็นที่สนใจของโค
ผสมในอาหาร TMR
ในการประกอบสูตรอาหาร TMR ต้องใช้วัตถุดิบอาหารสัตว์ที่มีคุณสมบัติที่ดี เช่นเดียวกับการประกอบสูตรอาหารข้น อาหาร TMR จะประกอบด้วย
- แหล่งอาหารหยาบใช้พืชอาหารสัตว์ได้ทุกชนิด และเศษวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรที่เยื่อใยสูง อาหารหยาบที่ใช้ควรมีศักยภาพในด้านการย่อยได้ และอัตราการย่อยได้สูง มีความสามารถทำให้อัตราการหมักสูง มีอัตราการสังเคราะห์จุลินทรีย์โปรตีนสูงกว่าอัตราการผลิตกรดไขมันที่ระเหยได้
- แหล่งอาหารข้นประกอบด้วยแหล่งอาหารโปรตีน เช่น พวกกากถั่วเหลืองๆ กากเมล็ดทานตะวัน กากงา กากเมล็ดฝ้าย ใบพืชโปรตีนสูง เช่น ใบกระถินแห้ง ใบมันสำประหลังแห้ง เป็นต้น แหล่งอาหารพลังงาน เช่น มันเส้น ข้าวโพด รำ ข้าวฟ่าง เป็นต้น
ข้อควรระวังในการใช้ TMR
- โคอาจได้รับโภชนะบางตัวมาก หรือน้อยกว่าความต้องการ โดยเฉพาะพลังงาน และโปรตีน ทั้งนี้ เนื่องจากการประกอบสูตร TMR มักใช้เพื่อเลี้ยงโคในระดับเฉลี่ยทั่วไป ดังนั้น โคที่มีความต้องการโภชนะต่ำกว่าค่าเฉลี่ยจะได้รับโภชนะมากกว่าความต้องการ ซึ่งอาจทำให้โคอ้วน และในทางกลับกันโคที่ให้ผลผลิตสูงกว่าค่าเฉลี่ยจะได้รับไม่เพียงพอ
- ต้นทุนค่าอาหารจะสูงขึ้น ทั้งนี้ เพราะมีการใช้เครื่องจักรกลเพื่อผสมอัดเม็ด หรือบดวัตถุดิบ โดยเฉพาะอาหารหยาบ อย่างไรก็ตาม ราคาของ TMR จะต้องไม่แพงไปกว่าอาหารข้นโดยทั่วไป จึงจะทำให้ผู้เลี้ยงได้รับผลตอบแทนเต็มที่
- แหล่งของเยื่อใยใน TMR โดยเฉพาะในแง่การค้าผู้ผลิตมักนิยมใช้ของที่บดง่าย เช่น ซังข้าวโพด,เปลือกถั่วลิสง หรืออื่นๆ ผสม ซึ่งไม่มีลักษณะเป็นเส้นใย ดังนั้น สัตว์จะย่อยไปใช้ประโยชน์ได้น้อยกว่าปกติ นอกจากนั้น ยังมีการนิยมใช้กากปาล์ม ซึ่งมีกะลาปาล์มปนค่อยข้างมากเป็นแหล่งเยื่อใย ซึ่งจะทำให้โคมีอาการเบื่ออาหาร และการให้ผลผลิตลดลง
- มีการสูญเสียโภชนะระหว่างขบวนการเตรียม TMR เช่น การอัดเม็ด หรือการหมัก โดยเฉพาะกรณีหลังนี้ จะมีการทำลายโปรตีน และแป้งใน TMR ระหว่างการหมักโดยจุลินทรีย์ทำให้สัตว์ได้รับประโยชน์น้อยกว่าที่ประมาณการไว้
- มีโอกาสที่จะเกิดความผิดพลาดจากการได้รับสาร NPN (Nonprotein Nitrogen) สูงค่อนข้างมากทั้งนี้เพราะ ผู้ผลิตมักนิยมผสมยูเรียลงไปเพื่อเพิ่มโปรตีน และแนะนำให้กินเฉพาะ TMR อย่างเดียวเต็มที่ ดังนั้น ถ้าสัตว์ได้รับยูเรียมากกว่าวันละ 30 กรัม/น้ำหนักตัว 100 กก. จะทำให้เกิดพิษ ซึ่งผู้ผลิตและผู้ใช้จะต้องระวังที่จุดนี้ให้มาก ในทางปฏิบัติอาหาร TMR ไม่ควรใส่ยูเรียเกิน 1% และมักผสมกากน้ำตาลด้วยในปริมาณ 5 – 10 %
ที่มา: กรมปศุสัตว์
ผลจาการสำรวจเกี่ยวกับผลกระทบจากโควิด-19
ผลจากการสำรวจข้อมูลในเดือนธันวาคม พบว่า ชาวบ้านในชุมชนที่กระผมรับผิดชอบทราบข่าวเกี่ยวกับโรคโควิด-19 ที่กำลังระบาดในขณะนี้ ทางคณะองค์การบริหารส่วนตำบลตูมใหญ่พร้อมกับโรงบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลตูมใหญ่ทั้ง 2 แห่ง ได้มีความเตรียมพร้อมในการรับมือต่อสถานการณ์ต่างๆ เช่น จัดเป็นศูนย์พักพิง ในส่วนของเรื่องการฉีดวัคซีนชาวบ้านตำบลตูมใหญ่ได้ดำเนินการฉีดวัคซีนไปแล้วประมาณ 80 % จากประชากรทั้งหมด และเริ่มฉีดวัคซีนให้สำหรับกลุ่มเสี่ยงเพิ่มเติม แต่อย่างไรก็ตามชาวตูมใหญ่ก็ยังมีความกระตือรือร้นในการรับมือกับทุกปัญหาที่จะเข้ามาไม่ว่าจะเป็นการเว้นระยะห่าง การล้างมือด้วยสบู่ แอลกอฮอล์ การสวมหน้ากากอนามัย และการใช้ช้อนกลางในการรับประทานอาหาร
ปัญหาอุปสรรคในการทำงานและการแก้ไขปัญหา
ในการทำงานเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา ได้มีอุปสรรคของการทำงานในเรื่องการเตรียมวัสดุและอุปกรณ์ในการอบรมการทำการผสมอาหารสัตว์แบบสูตรอาหารข้นและTMR เนื่องจากวัสดุบางชนิดหาได้ค่อนข้างยากในพื้นที่ ได้แก้ปัญหาโดยการโทรสอบถามอาจารย์ประจำหลักสูตรก่อนมีการอบรมล่วงหน้า เพื่อที่จะให้ทางทีมได้ดำเนินการหาวัสดุและอุปกรณ์ได้ทันเวลาในการอบรมในส่วนวัสดุที่หาตามพื้นที่ไม่ได้ทางทีมได้ไปซื้อตามนอกพื้นที่และตามร้านขายอาหารสัตว์ทั่วไป
สิ่งที่ได้เรียนรู้จากการลงพื้นที่
- ได้เห็นถึงการทำงานของทีม
- ได้เรียนรู้ถึงการทำการผสมอาหารสัตว์แบบสูตรอาหารข้นและTMR
- ได้เรียนรู้การแบ่งงานเพื่อหาวัสดุในการทำอาหารสัตว์
- ได้เรียนรู้ถึงการใช้เทคโนโลยี
- ได้เรียนรู้ถึงการทำงานร่วมกับทางองค์การบริหารส่วนตำบลตูมใหญ่
แผนการดำเนินงาน เดือนธันวาคม
ภายในเดือนธันวาคม 2564 คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) ตำบลตูมใหญ่ อำเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ มีการวางแผนการดำเนินงาน ดังนี้
1. ประชุมสรุปการทำงานและวางแผนการดำเนินงานในช่วงเดือนพฤศจิกายน-เดือนธันวาคม โดยมุ่งเน้นในเรื่องของการพัฒนาต่อยอดผลิตภัณฑ์ชุมชนผ้าทอมือ เพื่อจัดตั้งเป็นศูนย์การเรียนรู้การย้อมสีธรรมชาติประจำตำบล การจัดกิจกรรม One Day Trip การพัฒนาตลาดออนไลน์ผ่านแพลตฟอร์ม Facebook อย่างต่อเนื่อง และสรุปแผนการดำเนินงานเมื่อสิ้นสุดโครงการ
2. ประชุมวางแผนการดำเนินงานเพื่อพัฒนาต่อยอดผลิตภัณฑ์ชุมชนผ้าทอมือบ้านหนองดุม และจัดตั้งเป็นศูนย์การเรียนรู้การย้อมสีธรรมชาติประจำตำบล
3. จัดกิจกรรม One Day Trip โดยการพาเยี่ยมชมสถานที่ท่องเที่ยวและผลิตภัณฑ์ชุมชนที่น่าสนใจแบบวันเดียวไปเช้าเย็นกลับ ตามแผนที่วางไว้
4. จัดทำรายงานสรุปแผนการดำเนินงาน เพื่อจัดทำรูปเล่มรายงานปิดโครงการ และคืนองค์ความรู้ทั้งหมดให้กับชุมชน เพื่อเป็นการนำองค์ความรู้ที่ได้ไปพัฒนาต่อไป
หมายเหตุ : แผนการดำเนินงานอาจมีการเปลี่ยนแปลงให้เหมาะสมตามสถานการณ์แพร่ระบาดของไวรัส COVID-19