บทความประจำเดือนธันวาคม 2564
กลุ่ม AGO1(1) ตำบลตูมใหญ่ อำเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรัมย์
ก่อตั้งศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ้าทอมือย้อมสีธรรมชาติบ้านหนองดุม
กระผม นายทิวัตถ์ โสละมัค ผู้ปฏิบัติงานประเภทบัณฑิตจบใหม่ ทำงานภายใต้โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ 1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย เพื่อสร้างรากแก้วให้ประเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ ระยะเวลาโครงการ 11 เดือน เพื่อยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ ในเขตพื้นที่ตำบลตูมใหญ่ อำเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรัมย์
ในการปฏิบัติงานกระผมได้รับมอบหมายในการปฏิบัติหน้าที่รับผิดชอบในการดูแลตลอดจนการเป็นพี่เลี้ยงในจัดตั้งศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ้าทอมือย้อมสีธรรมชาติบ้านหนองดุม การเตรียมอุปกรณ์ การเตรียมสถานที่ในการจัดตั้งศูนย์การเรียนรู้ การเก็บข้อมูลเพิ่มเติม CBD กระผมได้รับผิดชอบ จำนวน 4 หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านหนองกระทุ่ม บ้านกระทุ่มนอก บ้านใหม่เจริญสุข และบ้านปะคำสำโรง และสรุปข้อมูล TSI ส่งส่วนกลาง ทำโปสเตอร์สื่อประชาสัมพันธ์ต่างๆลงเพจเฟสบุ๊ค ทำโปสเตอร์แผนที่ท่องเที่ยววันเดย์ทริปของตำบลตูมใหญ่ รวมไปถึงการเป็นแอดมินเพจ U2T ของดีตูมใหญ่
1. ข้อมูล/ที่มา
ผ้าทอมือตูมใหญ่เป็นศิลปะหัตกรรมพื้นบ้านตำบลตูมใหญ่ อำเภอคูเมือง จังหวัดบุรัมย์มีการทอแบบภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบสานกันมาหลายร้อยปี ผ้าทอมือที่มีความสวยงามด้วยการสอดใส่ลวดลายที่เป็นเอกลักลักษณ์ที่โดดเด่นมีย้อมจากสีธรรมชาติและทอมือแท้100% มีสีสันที่สวยงามสบายตาอ่อนโยนแสดงถึงคนที่มีวิถีชีวิตที่เรียบง่าย
กลุ่มทอผ้าไทยบ้านหนองดุม เริ่มก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2561 ประธานกลุ่ม คือ นางอำพร หนองหล้า เป็นประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมนชมชนโดยมีโครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบล แบบบูรณาการ (มหาวิทยาลัยสู่ตำบล สร้างรากแก้วให้ประเทศ)กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมร่วมกับมหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ จัดกิจกรรมอบรมให้ความรู้และสร้างอาชีพใหม่ให้กับกลุ่มวิสาหกิจชุมชน และภายหลังได้มีการจัดตั้งให้เป็นศูนย์การเรียนรู้ผ้าทอมือบ้านหนองดุมและการย้อมสีธรรมชาติ ณ บ้านหนองดุม หมู่ที่ 8 ตำบลตูมใหญ่ อำเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรัมย์
วัตถุประสงค์เพื่อเป็นศูนย์กลางแลกเปลี่ยนเรียนรู้และการยกระดับการผลิตผ้าทอพื้นบ้านย้อมสีจากธรรมชาติให้มีคุณภาพยิ่งขึ้น รวมถึงเพื่อเป็นแหล่งให้บริการเผยแพร่ ข้อมูลและองค์ความรู้เรื่องการผลิตผ้าทอมือ การยกขิดผ้าทอมือตูมใหญ่และการย้อมสีธรรมชาติอย่างครบวงจร และสร้างรายได้และสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน เพื่ออนุรักษ์และสืบทอดภูมิปัญญาการทอผ้าแบบดั้งเดิมและการย้อมสีจากเปลือกไม้ธรรมชาติให้คงอยู่สืบไป
2. สตอรี่/ลายเอกลักษณ์
ภูมิปัญญาผ้าทอมือบ้านหนองดุม เป็นหัตถกรรมที่ต้องมีการใช้ฝีไม้ลายมือในการทอผ้า มีความโดดเด่นและเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว คือ “ยกขิตลายดอกหญ้า” ที่ได้รับแรงบันดาลใจมาจาก “หญ้าตีนตุ๊กแก” (Coat Buttons, หรือ Mexican daisy) ซึ่งเป็นไม้ล้มลุกที่พบมากในแถวบ้านเรา หญ้าตีนตุ๊กแกเป็นพืชที่ออกดอกตลอดทั้งปีและทนแล้งได้ดี ความพิเศษของดอกหญ้าชนิดนี้ คือ เมื่อพระอาทิตย์ลาลับไปแล้ว ดอกหญ้าก็จะก้มหน้าและโค้งงอลง เปรียบเหมือนการแสดงถึงความอ่อนน้อมถ่อมตนของต้นหญ้า ซึ่งเป็นลักษณะนิสัยของคนในท้องถิ่นบ้านหนองดุม ที่สะท้อนออกมาผ่านลายผ้าที่เป็นเอกลักษณ์ของกลุ่ม
ฐานการเรียนรู้ที่ 1
- การทอผ้า
- อุปกรณ์
- ขั้นตอนการทอผ้า
- วัตถุดิบ
- ชนิดของเส้นใย
- กรรมวิธีในการทอผ้าลายขิด
- วิธีการเก็บขิด
ฐานการเรียนรู้ที่ 2
- การยอมสีธรรมชาติ
- ชนิดของเส้นด้ายหรือเส้นใย
- ขั้นตอนการย้อมสีธรรมชาติ
- อุปกรณ์ที่ใช้ในการย้อม
- ปริมาณของวัตถุดิบที่ต้องการสกัดสี
- การเตรียมน้ำย้อมสีธรรมชาติ
- การเตรียมสารช่วยย้อม หรือสารช่วยติดสี
- การใช้สารช่วยย้อมหลังการย้อมสี
- การย้อมซ้ำ
- วิธีการหมักโคลน
- การฟอกเส้นด้าย
- ขั้นตอนการฟอกสี
- อุปกรณ์ที่ใช้ในการผอกสี กิจกรรมเสริมสำหรับนักท่องเที่ยว
- ทำผ้ามัดย้อมสีธรรมชาติ
- ทำกระเป๋ามัดย้อมสีธรรมชาติ 3.กิจกรรมและแผนการดำเนินงานของโครงการ AG01(1) ต.ตูมใหญ่ อ.คูเมือง จ.บุรีรัมย์
อาจารย์ประจำหลักสูตรพร้อมกับคณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) เข้าร่วมประชุมแบบออนไลน์ผ่านระบบ Google Meet และรับทราบรายละเอียดแผนการปฏิบัติงานในเดือนธันวาคม
คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) ประสานงานกับองค์การบริหารส่วนตำบลตูมใหญ่ เพื่อขอใช้สถานที่ในการอบรมเชิงปฏิบัติการ การสร้างอาชีพใหม่ด้านปศุสัตว์ (สัตว์น้ำ)
คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) พร้อมกับอาจารย์ประจำหลักสูตรเข้าร่วมการอบรมเชิงปฏิบัติการ การสร้างอาชีพใหม่ด้านการปศุสัตว์ (สัตว์น้ำ)
คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) เข้าร่วมประชุมกลุ่มย่อยภายในทีม AG01(1) เพื่อแบ่งทีมการรับผิดชอบการจัดตั้งศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นทั้ง 3 ศูนย์การเรียนรู้
คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) ลงพื้นที่สำรวจเกษตรผู้เลี้ยงสัตว์ประเภทต่างๆ ภายในตำบลตูมใหญ่
คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) เข้าร่วมกิจกรรมทดลอง I Day Trip สถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจตำบลตูมใหญ่
คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) เข้าร่วมกิจกรรม I Day Trip ท่องเที่ยวศูนย์ตูมใหญ่การเรียนรู้และแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจของตำบลตูมใหญ่
คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) เป็นฝ่ายบัญชีของกลุ่ม AG01(1) จากการขายกล้วยเบรกแตกบ้านใหม่เจริญสุขและผ้าทอมือของตำบลตูมใหญ่
คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) จัดทำบทความประจำเดือนธันวาคม
ในส่วนของการพัฒนาทักษะทั้ง 4 ด้าน ได้แก่ ด้านดิจิทัล (Digital Literacy) ด้านภาษาอังกฤษ (Language Literacy) ด้านการเงิน (Financial Literacy) และด้านสังคม (Social Literacy) กระผมได้ทำการพัฒนาทักษะครบ 100 เปอร์เซ็นต์ และได้ทำการศึกษาทักษะด้าน TDGA เพิ่มเติมตามที่มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์กำหนดครบถ้วนสมบูรณ์
4.ผลจากการสำรวจและเก็บข้อมูลเกี่ยวกับผลกระทบจากโรคระบาดโควิด-19
ผลจากการเก็บข้อมูลในธันวาคมพบว่า ชาวบ้านในชุมชนทุกชุมชนทราบข่าวเกี่ยวกับโรคที่กำลังระบาดในรอบที่ 3 ที่เข้ามาในจังหวัดบุรีรัมย์ซึ่งมีผู้ติดเชื้อเพิ่มขึ้นทุกวัน ซึ่งเป็นกลุ่มคนที่มาจากพื้นที่สีแดงทำให้มีกลุ่มเสี่ยงเป็นจำนวนมากที่ต้องเฝ้าระวัง ส่งผลให้ชาวบ้านในชุมชนตื่นตัวมากขึ้นและมีความตระหนักมากขึ้นถึงการป้องกันตัวเองเป็นอย่างดี ว่าควรปฏิบัติอย่างไรเมื่อต้องไปอยู่ในพื้นที่เสี่ยง เช่น การเว้นระยะห่าง การล้างมือด้วยสบู่ แอลกอฮอล์ การสวมหน้ากากอนามัย และการใช้ช้อนกลางในการรับประทานอาหาร แต่อย่างไรก็ตามหน่วยงานที่เกี่ยวข้องก็ยังปฏิบัติตามมาตรการของกรมควบคุมโรคอย่างเคร่งครัด
- ควบคุมดูแล Facebook fanpage และการทำสื่อประชาสัมธ์ของตำบลตูมใหญ่
การจัดทำวิดโอประจำเดือนแนะนำสถานที่ท่องเที่ยวในตำบลอัพโหลดผ่านช่องทางYoutue การเขียนคอนเทนต์ประจำวัน การจัดทำโปสเตอร์สื่อประชาสมัพันธ์และการเผยแพร่สื่อต่างๆ ผ่าน Pratfrom Facebook สื่อออนไลน์ต่างๆ เพิ่มเติม เพื่อให้มีการเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้ง่ายขึ้น รวมไปถึงการควบคุมดูและการจัดการตลาดออนไลน์ควบคู่กับไปกับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเพื่อให้สมาชิกกลุ่มเข้าใจการตลาดมากที่สุด
- ปัญหา อุปสรรคในการทำงาน และการแก้ไขปัญหา
ผลจากทำงานภายในเดือนธันวาคม ได้พบปัญหาในการเตรียมการวางแผนในการทำ I Day Trip สถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจ ตำบลตูมใหญ่ และศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ้าทอมือย้อมสีธรรมชาติบ้านหนองดุม เนื่องจากภายในต้นเดือนธันวาคมได้มีงานจากส่วนกลางเข้ามาอย่างต่อเนื่องทำให้การเตรียมงานในการทำ I Day Trip และศูนย์การเรียนรู้ ทำได้ยากเพิ่มขึ้น ส่งผลให้ทางกลุ่มจำเป็นต้องแบ่งทีมงานเพื่อรับผิดชอบแต่ละฝ่ายเพื่อให้งานได้ดำเนินต่อไปอย่างต่อเนื่องและเสร็จเรียบร้อยต่อเวลาที่ทางส่วนกลางและมหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์กำหนด
- สิ่งที่ได้เรียนรู้จากการลงพื้นที่ตำบลตูมใหญ่ อำเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรัมย์
จากการลงพื้นที่ในเดือนธันวาคม ได้เรียนรู้วิธีการทำสูตรอาหารสัตว์น้ำ(ด้านประมง) ได้เรียนรู้การแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า การเป็นผู้นำ การวางแผน ได้เรียนรู้การทำงานเป็นทีม ประสานงานกับหน่วยงานต่างๆ รวมทั้งได้เรียนรู้ถึงปัญหาที่เกิดขึ้นและวิธีการแก้ไขปัญหาของการลงพื้นที่ในช่วงโรคโควิด-19 แพร่ระบาด
แผนการดำเนินงานต่อไป
คณะผู้ปฏิบัติงาน AG01(1) ตำบลตูมใหญ่ อำเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ มีการวางแผนการดำเนินงานต่อไป ดังนี้
1. คืนองค์ความรู้ทั้งหมดให้กับชุมชน เพื่อเป็นการนำองค์ความรู้ที่ได้ไปพัฒนาต่อไป
2. จัดกิจกรรม One Day Trip ท่องเที่ยวศูนย์การเรียนรู้และแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจของตำบล โดยการพาเยี่ยมชมสถานที่ท่องเที่ยวและผลิตภัณฑ์ชุมชนที่น่าสนใจแบบวันเดียวไปเช้าเย็นกลับ ตามแผนที่วางไว้
3. จัดทำรายงานสรุปแผนการดำเนินงาน เพื่อจัดทำรูปเล่มรายงานปิดโครงการ
4. นำเสนอผลการปฏิบัติงานประจำเดือนธันวาคมต่อคณะกรรมการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ภายใต้โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ 1 มหาวิทยาลัย 1 ตำบล (มหาวิทยาลัยสู่ตำบล สร้างรากแก้วให้ประเทศ)
