สวัสดีค่ะข้าพเจ้า นางสาวแสงดาว หม้อไธสง(ภาคประชาชน AG-03-2) ตำบลดอนดอก อำเภอนาโพธิ์ จังหวัดบุรีรัมย์โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการมหาวิทยาลัยสู่ตำบลสร้างรากแก้วให้กับประเทศ
บทความเรื่อง ผ้าซิ่นตีนแดง
ผ้าซิ่นตีนแดง จึงเป็นเสมือนสายไหมที่ถักทอวิถีชีวิตของคนในชุมชนตำบลดอนกอก ที่มีความผูกพันและสานต่อภูมิปัญญาจากอดีตถึงปัจจุบัน ซิ่นตีนแดงทอออกมาเป็น 2 ประเภท โดยใช้ตีนซิ่น ( เชิง ) เป็นตัวแยกประเภท ดังนี้ ซิ่นตีนแดงธรรมดา คือ ซิ่นตีนแดงที่ตกแต่งตีนซิ่นเป็นลายมัดหมี่ลายต่าง ๆ เช่น ตีนโยง ตีนต้น ตีนม้า หรือลายอื่น ๆ ซิ่นตีนแดงที่เก็บตีนดาว จกสีไหมเหมือนผ้าแพรวา คือ ซิ่นตีนแดงที่นอกจากจะตกแต่งลายที่ตีนซิ่นเป็นลายมัดหมี่แบบต่าง ๆ แล้ว ยังมีการใช้ไหมสีขาว สีเหลือง และสีเขียวตกแต่งเป็นลายประดับที่ตีนซิ่น เช่น ลายพั่วดอกฮั่ง (พวงดอกรัง ) หรือลายเอี้ยต่าง ๆ
1.วัตถุดิบและส่วนประกอบ
1.1 วัสดุในการทอผ้าไหม
1) เส้นไหม
2) สีเคมี หรือสีธรรมชาติ
3) ด่างฟอกไหม
4) สบู่ซันไลต์
2. อุปกรณ์ในการทอผ้าไหม ได้แก่ภาชนะเคลือบ (หม้อ กาละมัง ไนกรอด้าย ระวิง กง หลอดด้าย กระสวย โบก โฮงหมี่ เครื่องโยกหมี่เครื่องค้นหมี่ และแปรง
ขั้นตอนการผลิต มีดังนี้
1.นำเส้นไหมที่คัดไว้มาฟอก
2.นำเส้นไหมที่ฟอกเสร็จมา
มัดเป็นลายหมี่
3.นำไปย้อมสีตามต้องการ
4.นำเส้นไหมที่ย้อมไปผึ่งให้แห้ง
5.นำมาขึ้นกี่ เพื่อทอ
6.ทำการทอ
ขั้นตอนในการทอผ้า
1. สืบเส้นด้ายยืนเข้ากับแกนม้วนด้ายยืน และร้อยปลายด้ายแต่ละเส้นเข้าในตะกอแต่ละชุดและฟันหวี ดึงปลายเส้นด้ายยืนทั้งหมดม้วนเข้ากับแกนม้วนผ้าอีกด้านหนึ่ง ปรับความตึงหย่อนให้พอเหมาะ
2. เริ่มการทอโดยกดเครื่องแยกหมู่ตะกอ เส้นด้ายยืนชุดที่ 1 จะถูกแยก ออกและเกิดช่องว่าง สอดกระสวยด้ายพุ่งผ่าน สลับตะกอชุดที่ 1 ยกตะกอชุดที่ 2 สอดกระสวยด้ายพุ่งกลับ ทำสลับกันไปเรื่อย ๆ
3. การกระทบฟันหวี ( ฟืม ) เมื่อสอดกระสวยด้ายพุ่งกลับก็จะกระทบ ฟันหวี เพื่อให้ด้ายพุ่งแนบติดกัน ได้เนื้อผ้าที่แน่นหนา
4. การเก็บหรือม้วนผ้า เมื่อทอผ้าได้พอประมาณแล้วก็จะม้วนเก็บใน แกนม้วนผ้า โดยผ่อนแกนด้ายยืน ให้คลายออกและปรับความตึงหย่อนใหม่ ให้พอเหมาะ
เทคนิค/เคล็ดลับการผลิต
1. เส้นไหมและสีย้อมผ้าต้องมีคุณภาพดี
2. ในระหว่างการทอผ้าต้องหมั่นใช้แปรงหวีเส้นไหมบ่อยๆ
3. การดูแลรักษาผ้าไหม
วิธีการเก็บรักษา
หลังจากสวมใส่ทุกครั้งให้ตรวจสอบสิ่งสกปรกที่ติดอยู่อย่างระมัดระวัง ผึ่งให้เสื้อผ้าคงรูปเดิมในที่ ๆ มีการถ่ายเทอากาศที่ดี ถ้าเสียรูปร่างหรือรอยยับให้ใช้เตารีด รีดให้เรียบ ก่อนเก็บเสื้อผ้าต้องอยู่ ในสภาพเรียบไม่มีร้อยยับแห้งและสะอาดอยู่เสมอจะทำไห้ผ้าไหมของเราใช้งานได้นานค่ะ
เขียนโดย นางสาวแสงดาว หม้อไธสง
