การใช้สมุนไพรของหมอพื้นบ้านถือเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ล้ำค่าของสังคมไทยที่เกิดจากปรัชญาของหมอพื้นบ้านที่สามารถจำแนกแยกแยะฤทธิ์และสรรพคุณของสมุนไพรจากธรรมชาติเพื่อใช้ในการเยียวยารักษาความเจ็บป่วย การรักษาโดยระบบการแพทย์พื้นบ้านจึงเป็นระบบการรักษาโรคแบบประสบการณ์ของชุมชน ที่ได้รับการสั่งสมถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษ มีความหลากหลายแตกต่างกันไปแต่ละสังคมวัฒนธรรมและกลุ่มชาติพันธุ์ ได้มีการพัฒนาการใช้สมุนไพรในระบบการแพทย์พื้นบ้านมาอย่างต่อเนื่อง โดยถือว่าสมุนไพรเป็นรูปแบบการรักษาหลักของระบบการแพทย์พื้นบ้าน และสมุนไพรยังคงมีบทบาทในการดูแลสุขภาพของประชาชนมาโดยตลอด คนไทยโบราณจึงผูกพันกับหมอพื้นบ้านและยาสมุนไพรในการดูแลรักษาสุขภาพของชุมชน
ขมิ้นชัน (Turmeric) หรือขมิ้น เป็นพืชที่มีเหง้าอยู่ใต้ดิน เนื้อของเหง้ามีสีเหลืองเข้มไปจนถึงสีแสด เอกลักษณ์ที่เด่นชัด คือ รสชาติที่จัดจ้าน สีสันมีความสวยงาม อีกทั้งยังได้มีการนำเอาสมุนไพรมาประยุกต์ผสมผสานลงไปในอาหารไทย ทำให้ได้รสชาติที่ดูแตกต่างแต่ลงตัว เมื่อพูดถึงเรื่อง สมุนไพร ที่คนไทยนิยมนำมาทำอาหาร เราคงจะพลาดที่จะเอ่ยถึง ขมิ้นชัน ไม่ได้ เพราะว่าเป็นอีกหนึ่งวัตถุดิบที่ทำให้อาหารมีสีสันสะดุดตา ตลอดจนมีสรรพคุณทางยาที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกายเพิ่มพูนเป็นลำดับถัดมาจากความอร่อย นอกจากนี้ผู้คนนิยมนำมาทำเป็นยารักษาอาการต่างๆ เช่น เหง้าสด หรือแห้ง ใช้เป็นยาสมุนไพร รักษาโรคผิวหนังจำพวกแผลพุพองน้ำเหลืองเสีย ใช้เหง้าสดหั่นเป็นแว่นบดให้ละเอียด เอาส่วนน้ำมาทาบริเวณที่เป็นโรค หรือใช้เหง้าแห้งบดให้ละเอียดนำมาโรยแผลได้ เกิดอาการท้องเดินที่ไม่ใช่เป็นบิดหรืออหิวาตกโรค ใช้เหง้าหั่นเป็นชิ้นๆ ครั้งละ 1 กำมือ น้ำหนักสดโดยประมาณ 10-20 กรัม แห้งหนัก 5-10 กรัม ต้มน้ำพอประมาณให้งวดเหลือ 1 ใน 3 ดื่มวันละครั้ง วกกลับมาถึงเกร็ดภูมิปัญญาไทยพื้นบ้าน สำหรับผู้ที่รักสวยรักงาม แนะนำไว้ ให้นำขมิ้นชันผสมนมสด หรือน้ำมะนาวอัตราส่วนที่พอเหมาะ และนำมาทาผิวหนัง น้ำมันหอมระเหยจะมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย และเชื้อราหลายชนิด ใช้ทาผิวที่มีผดผื่นคัน ผงขมิ้นใช้ทาได้ทุกส่วนของผิวหนัง เพื่อให้ผิวมีสีเหลืองทอง ใช้บำรุงผิวหน้าได้เป็นอย่างดี ใช้แล้วผิวขาว ผิวเนียนผุดผ่อง สุดยอดสมุนไพรบำรุงผิว ในส่วนของการแปรรูปผลิตภัณฑ์เราสามารถนำขมิ้นมาแปรรูปเป็นสเปรย์หอมกลิ่นขมิ้นได้เพื่อความทันสมัยและเหมาะแก่การพกพาสะดวกสบายและสามารถต่อยอดไห้ผลิตภัณฑ์ในท้องถิ่นได้นอกจากนี้แล้วชาวบ้านในชนบทส่วนใหญ่จะใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการคิดค้นสิ่งที่สามารถนำมาใช้ในชีวิตประจำวันได้อีกมากมายจากสมุนไพร ดังนั้นเราจึงควรอนุรักษ์ภูมิปัญญาอันดีงามนี้เอาไว้โดยใช้ภูมิปัญญาให้กลับมาเป็นของที่มีประโยชน์ได้แล้วยังเป็นการนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ได้อีกด้วย
สรุปการเขียนบทความในเดือนนี้กระผม นายตะวัน ศรีจันทร์ ภาคนักศึกษา ได้รับมอบหมายไห้ทำแบบประเมินโครงการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุในชุมชนและทำสรุปโครงการการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุในชุมชน และในเดือนนี้กระผมได้รับมอบหมายไห้เขียนบทความ เรื่องการดูแลสุขภาพด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นด้วยขมิ้น โดยคนในชุมชนได้มีการนำเอาผงขมิ้นมาผสมกับน้ำแล้วทาบริเวณที่เป็นกลากเกลื้อนทุกวันจะช่วยรักษาได้ และสาวๆในชุมชนยังนำขมิ้นมาฝนเอามาทาผิวกายจะทำไห้สุขภาพผิวดี และนี่จึงถือว่าเป็นอีกหนึ่งภูมิปัญญาการดูแลสุขภาพด้วยสมุนไพรในท้องถิ่นที่คนในชุมชนนำมาใช้
นายตะวัน ศรีจันทร์
ภาคนักศึกษา
