“บุญผะเหวด” เป็นสำเนียงชาวอีสานที่มาจากคำว่า “บุญพระเวส”หรือ พระเวสสันดร เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า บุญมหาชาติ เป็นประเพณีที่ยึดถือปฏิบัติสืบมา มีขบวนแห่และการแสดงเรื่องราวประวัติของพระเวสสันดร ซึ่งอยู่ในกัณฑ์ที่ 13 ของเทศน์มหาชาติ
บุญผะเหวดนิยมจัดขึ้นในเดือนสี่ หรือเดือนมีนาคมของทุกปี ที่ชาวอีสานถือว่าเป็นงานบุญสำคัญ ชาวบ้านจะจัดให้มีพิธีอย่างใหญ่โต งานบุญต่อเนื่องกัน 2-3 วัน โดยมีคติความเชื่อมาจากเรื่อง พระมาลัยสูตร ว่า “พระมาลัยได้ขึ้นไปไหว้พระธาตุเกศแก้วจุฬามณีในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ พบพระศรีอริยเมตไตรย พระองค์ได้ดำรัสสั่งกับพระมาลัยว่า ถ้ามนุษย์อยากพบพระองค์ จงอย่าได้ทำบาปหนัก อนึ่งให้ฟังเทศน์เรื่องราวมหาเวสสันดรชาดกให้จบในวันเดียวกัน ฟังแล้วให้นำไปประพฤติปฏิบัติจะได้รับอานิสงส์มาก และจะได้พบพระศาสนาของพระศรีอริยเมตไตรย เมื่อพระมาลัยกลับมาถึงโลกมนุษย์ จึงได้บอกเรื่องราวให้มนุษย์ทราบ ด้วยเหตุนี้ชาวอีสานผู้ปรารถนาจะพบศาสนาพระศรีอริยเมตไตรย จึงพากันทำบุญพระเวสสันดรสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน”
ชุมชนบ้านเจริญสุข ประกอบด้วยหมู่ 1 หมู่ 12 และหมู่ 14 ต.เจริญสุข อ.เฉลิมพระเกียรติ จ.บุรีรัมย์ ได้จัดประเพณีบุญผะเหวดขึ้นครั้งแรก ในปีพ.ศ.2493 ในการจัดงานแต่ละปี จะเน้นทางด้านการสื่อสารทางวัฒนธรรม ความโดดเด่นของวิถีชุมชน ได้แก่ การแสดงตำนานขบวนแห่ การแต่งกาย การจัดสถานที่ พิธีกรรม การเทศน์มหาชาติ 13 กัณฑ์ โดยจะมีวันรวม ตามภาษาอีสาน เรียกว่า ธูปเทียน วันโฮมบุญ พุทธศาสนิกชนมาช่วยกันจัดตกแต่งศาลา หรือสถานที่ที่จะทำบุญ จัดเตรียมเครื่องสักการะ ดอกไม้ ธูปเทียน ข้าวตอก อย่างละพันก้อน มีการตั้งธงใหญ่ ไว้แปดทิศ และมีศาลเล็กๆ เป็นที่เก็บข้าวพันก้อนและเครื่องคาวหวาน สำหรับผี เปรต และมารรอบๆ ศาลาการเปรียญจะแขวนผ้าผะเหวด เป็นเรื่องราวของพระเวสสันดรตั้งแต่กัณฑ์ที่หนึ่ง ถึงกัณฑ์สุดท้าย
ตำบลเจริญสุขได้ตระหนักถึงความสำคัญของกิจกรรมทางด้านศาสนา วัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่น จึงได้จัดทำประเพณีบุญผะเหวดขึ้น เพื่อบำรุงส่งเสริมประเพณีพื้นบ้านเพื่อให้อนุชนรุ่นหลัง ได้ตระหนักถึงคุณค่า ของสิ่งที่ดีงามของชาวไทย สืบไป
อ้างอิง
ประเพณีบุญผะเหวดเทศน์มหาชาติ//(2564).//บุญผะเหวด//สืบค้นเมื่อ10 ตุลาคม ๒๕๖๔,/จาก.https://www.m-culture.go.th/sisaket/ewt_news.php?nid=799&filename=index
