โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ (1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย)
หลักสูตร HS05 การทอผ้าไหมขิดยกดอก เพื่อเพิ่มรายได้ในครัวเรือนอย่างยั่งยืน
ตำบลเมืองแฝก อำเภอลำปลายมาศ จังหวัดบุรีรัมย์
ข้าพเจ้า นางสาวสุปรียา จิตตำนาน ผู้ปฏิบัติงานประเภทนักศึกษา หลักสูตร HS05 การทอผ้าไหมขิดยกดอก เพื่อเพิ่มรายได้ในครัวเรือนอย่างยั่งยืน ตำบลเมืองแฝก อำเภอลำปลายมาศ จังหวัดบุรีรัมย์
เนื่องด้วยวันที่ 10 ตุลาคมที่ผ่านมา ข้าพเจ้าและผู้ร่วมปฏิบัติงานตำบลเมืองแฝก ได้เข้าร่วมโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ “เมืองแฝกแจ่มใส อนามัยดี มีน้ำใจ พัฒนาสิ่งแวดล้อมชุมชน” ณ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเมืองแฝก ตั้งอยู่ที่บ้านหนองครก ตำบลเมืองแฝก อำเภอลำปลายมาศ จังหวัดบุรีรัมย์
ซึ่งได้รับเกียรติจาก นางสาวณัฐชา ก่อเกียรตินพกุล ตำแหน่ง พยาบาลวิชาชีพปฏิบัติการ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเมืองแฝก ได้มาเป็นวิทยากรในการบรรยาย โดยมีรายละเอียด ดังนี้
สุขอนามัยพื้นฐาน ได้แก่ รากฐานการดูแลสุขภาพด้วยตนเอง เพื่อการมีสุขภาพกายที่แข็งแรง และสุขภาพจิตที่ดี ทั้งนี้เพื่อเป็นรากฐานในการใช้ชีวิตประจำวันของคนไทยทุกอายุ ตั้งแต่เด็กจนถึง ผู้สูงอายุสุขอนามัยพื้นฐานซึ่งแนะนำโดยกระทรวงสาธารณสุข ได้แก่ สุขบัญญัติแห่งชาติ ซึ่งมี 10 ข้อ และแนะนำโดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ซึ่งมี ดังนี้
- การดูแลรักษาร่างกาย และของใช้ให้สะอาด
การอาบน้ำให้สะอาดทุกวัน วันละ 1 ครั้ง การสระผมอย่างน้อยสัปดาห์ละ 2 ครั้ง การตัดเล็บมือเล็บเท้าให้สั้นอยู่เสมอ การใส่เสื้อผ้าที่สะอาด ไม่อับชื้น และให้อบอุ่นพียงพอ จัดเก็บของใช้ให้เป็นระเบียบ
- รักษาฟันให้แข็งแรง และแปรงฟันทุกวันอย่างถูกต้อง
การแปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง เช้า และก่อนนอน การเลือกใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรค์ การหลีกเลี่ยงการอมลูกอม ทอฟฟี่ หรือรับประทานขนมหวาน เหนียว การตรวจสุขภาพในช่องปากปีละ 1 ครั้ง ห้ามใช้ฟันกัด ขบของแข็ง
- ล้างมือให้สะอาดก่อนกินอาหาร และหลังการขับถ่าย
ล้างมือด้วยสบู่ทุกครั้ง ก่อนและหลังการปรุงอาหาร และก่อนกินอาหาร ล้างมือด้วยสบู่ทุกครั้งหลังการขับถ่าย
- กินอาหารสุกสะอาด ปราศจากสารอันตราย และหลีกเลียงอาหารรสจัดสีฉูดฉาด
การเลือกซื้ออาหารสด สะอาด ปลอดสารพิษ โดยคำนึงถึงประโยชน์ ปลอดภัย ประหยัด ปรุงอาหารที่ถูกสุขลักษณะและใช้เครื่องปรุงที่ถูกต้องโดยคำนึงถึงสงวนคุณค่าเสมอ สะอาดปลอดภัย กินอาหารได้ครบ 5 หมู่ เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย ให้ถูกหลักโภชนาการทุกวัน ควรรับประทานอาหารปรุงสุกใหม่ และใช้ช้อนกลางในการกินอาหารร่วมกัน ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ หรืออาหารรสจัด ของหมักดอง หรืออาหารใส่สีฉูดฉาด ควรดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 8 แก้ว
- งดสูบบุหรี่ สุรา สารเสพติด การพนัน และการสำส่อนทางเพศ
ควรงดสูบบุหรี่ ควรงดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ไม่เสพสารเสพติด งดเล่นการพนัน งดการสำส่อนทางเพศ
- สร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวให้อบอุ่น
ทุกคนในครอบครัวช่วยกันทำงานบ้าน ปรึกษาหารือ และแสดงความคิดเห็นร่วมกัน เผื่อแผ่น้ำใจให้กันและกัน ทำบุญ และได้ทำกิจกรรมสนุกสนานร่วมกัน
- สร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวให้อบอุ่น
ระมัดระวังเพื่อป้องกันอุบัติเหตุภายในบ้าน เช่น ไฟฟ้า เตาแก๊ส ของมีคม จุดธูปเทียนบูชาพระ เป็นต้น ระมัดระวังเพื่อป้องกันอุบัติภัยในที่สาธารณะ เช่น ปฏิบัติตามกฎแห่งความปลอดภัย จากการจราจรทางบก ทางน้ำ หลีกเลี่ยงการชุมนุม ห้อมล้อมในขณะเกิดอุบัติเหตุ
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอและตรวจสุขภาพประจำปี
ออกกำลังกายอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 ครั้ง ออกกำลังกายและเล่นกีฬาให้เหมาะสมกับสภาพ และวัย ตรวจสุขภาพประจำปี
- ทำจิตใจให้ร่าเริงแจ่มใสอยู่เสมอ
พักผ่อน และนอนหลับให้เพียงพอ จัดสิ่งแวดล้อมทั้งในบ้าน ที่ทำงานให้น่าอยู่ หรือจัดสิ่งแวดล้อมให้สะอาดและสะดวก มองโลกในแง่ดี ให้อภัย และยอมรับในข้อบกพร่องของคนอื่น เมื่อมีปัญหาไม่สบายใจควรหาทางผ่อนคลาย
- มีสำนึกต่อส่วนรวม ร่วมสร้างสรรค์สังคม
มีการกำจัดขยะในบ้าน และทิ้งขยะไว้ในที่รองรับ หลีกเลี่ยงการใช้วัสดุอุปกรณ์ ที่ก่อให้เกิดมลภาวะต่อสิ่งแวดล้อม เช่น โฟม พลาสติก มีส้วมและใช้ส้วมที่ถูกสุขลักษณะ มีการกำจัดน้ำทิ้งในครัวเรือน และโรงเรียนที่ถูกต้อง ใช้ทรัพยากรอย่างประหยัด อนุรักษ์และพัฒนาสิ่งแวดล้อม เช่น ขุมชน ป่า น้ำ สัตว์ป่า เป็นต้น
สุขอนามัยที่ดี ทำง่าย สร้างด้วย 6 อ.
- อ.อาหาร กินอาหารมีประโยชน์ให้ครบห้าหมู่
จำแนกอาหาร 5 หมู่ได้ดังนี้
หมู่ที่ 1 : โปรตีน ได้แก่ อาหารประเภทเนื้อสัตว์ ปลา ไข่ นม ถั่ว สาหร่าย ธัญพืช ฯลฯ
ประโยชน์ของโปรตีน
– ช่วยซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย มีภูมิต้านทานโรค
– ช่วยเสริมสร้างใยคอลลาเจนใต้ผิวหนัง และเชื่อมสมานเซลล์ให้ยึดติดกัน
– ควบคุมการทำงานของร่างกาย ทำให้เนื้อเยื่อ เซลล์ และระบบภูมิคุ้มกันสมดุล
หมู่ที่ 2 : คาร์โบไฮเดรต ได้แก่ อาหารประเภทแป้ง ข้าวชนิดต่างๆ เผือก มัน น้ำตาล ขนมปัง ฯลฯ
ประโยชน์ของคาร์โบไฮเดรต
– ให้พลังงานแก่ร่างกาย ทำให้เรามีเรี่ยวแรงในการเคลื่อนไหวทำกิจกรรมต่างๆ ความอบอุ่นแก่ร่างกาย
– ให้ความอบอุ่น และช่วยเผาผลาญไขมันในร่างกาย
– ช่วยให้สมองดึงกลูโคสมากระตุ้นทำงานอย่างสมดุล ทำให้อารมณ์ไม่แปรปรวนง่าย
หมู่ที่ 3 : เกลือแร่ ได้แก่ แร่ธาตุ รวมถึงพืชผัก ผักใบเขียว กากใย และผักที่มีผลสีต่างๆ ฯลฯ
ประโยชน์ของเกลือแร่
– ทำให้ผิวพรรณสดใส ลำไส้ทำงานได้ตามปกติ ส่งผลดีต่อระบบขับถ่าย
– สร้างภูมิต้านทานต่อเชื้อโรค และทำให้อวัยวะร่างกายทำงานปกติ
– ช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อ กระดูก และฟันให้แข็งแรง
อาหารหมู่ที่ 4 : วิตามิน ได้แก่ ผลไม้จากธรรมชาติชนิดต่างๆ
ประโยชน์ของวิตามิน
– ใยอาหารจากผลไม้ช่วยกระตุ้นระบบขับถ่าย และการย่อยอาหาร
– บำรุงผิวหนัง สุขภาพเหงือก และฟันให้แข็งแรง
– ทำให้สุขภาพแข็งแรง มีภูมิคุ้มกัน ไม่เจ็บป่วยบ่อย
อาหารหมู่ที่ 5 : ไขมัน ได้แก่ ไขมันจากพืช และสัตว์ เนย มาการีน ฯลฯ
ประโยชน์ของไขมัน
– ป้องกันไม่ให้อวัยวะภายในร่างกายบาดเจ็บ
– ให้พลังงานและมอบความอบอุ่น ทำให้ร่างกายดึงพลังงานมาใช้ในยามจำเป็น
– ทำหน้าที่ช่วยดูดซึมวิตามินชนิดที่ละลายในไขมัน เพื่อนำไปเสริมสร้างการทำงานของร่าง
อาหาร 5 หมู่มีความจำเป็นต่อร่างกายเป็นอย่างมาก ในแต่ละวันจึงควรบริโภคเมนูอาหาร 5 หมู่ ในสัดส่วนที่เหมาะสม เพื่อให้ร่างกายได้รับคุณค่าทางโภชนาการอย่างครบถ้วน หากกินอาหารไม่ครบ 5 หมู่เป็นประจำ ทำพฤติกรรมเช่นนี้ติดต่อกันนาน ๆ ก็จะทำให้ร่างกายไม่สมบูรณ์แข็งแรง ภูมิต้านทานต่ำ ผิวพรรณไม่สดใส ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพและโรคต่างๆ ได้
- อ.ออกกำลังกาย
การออกกำลังการเพื่อสุขภาพ ควรออกกำลังกายครั้งละ 30 นาที อย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 ครั้ง อย่างสม่ำเสมอ
- อ.อารมณ์
อารมณ์มีความสัมพันธ์กับสุขภาพ การเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์มีผลต่อร่างกาย อารมณ์ดีส่งผลดีต่อสุขภาพ เช่น เมื่อมีความสุข ร่างกายจะหลั่งสารเอนโดฟิน ส่งผลให้ร่างกายต้องตื่นตัวกระชุ่มกระชวย ผ่อนคลายการทำงานของสมองจะดี หายป่วยเร็วขึ้น อายุยืนมากขึ้น ในทางตรงกันข้าม ถ้าอารมณ์ไม่ดีจะส่งผลทำลายสุขภาพทำให้ร่างกายเปลี่ยนแปลง กินอาหารได้น้อย นอนไม่หลับ ไม่มีสมาธิ หงุดหงิด ก้าวร้าว ความดันโลหิตสูง ดังนั้น การรู้จักควบคุมอารมณ์อย่างเหมาะสม มีผลต่อสุขภาพร่างกายและจิตใจทำให้การดำรงชีวิตประจำวันมีความสุข
- อ.อนามัยสิ่งแวดล้อม สร้างสภาพแวดล้อมที่ดีทั้งในบ้าน และในชุมชน
สภาพแวดล้อมในบ้านที่ดีเอื้อต่อการมีสุขภาพดีของคนในครอบครัว ขณะเดียวกันก็ควรสร้างสิ่งแวดล้อมที่ดีในชุมชนด้วย
- อ.อโรคยา หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่จะทำให้เกิดโรคต่าง ๆ
หลีกเลี่ยงการกินอาหารที่มีไขมันสูง ลดการกินอาหารรสจัด ไม่กินอาหารที่สุก ๆ ดิบ ๆ หรืออาหารที่มีสารปนเปื้อน การจัดการกับความเครียด โดยทำจิตใจให้ร่าเริงแจ่มใสอยู่เสมอ
- อ.อบายมุข งดเว้นบุหรี่ สุรา ยาเสพติด การพนัน และการสำส่อนทางเพศ
อบายมุขทั้งหลายไม่มีอะไรที่เป็นประโยชน์กับร่างกาย และเป็นภัยร้ายแรงที่ก่อให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพกายและจิตใจ
นอกจากการมีสุขภาพกายที่ดีแล้ว ยังต้องมีสุขภาพจิตที่ดี สุขภาพจิตที่ดี คือมีจิตใจที่พร้อมเผชิญความไม่แน่นอนในชีวิต ด้วยการเรียนรู้ที่จะอยู่กับบุคลคลอื่นด้วยความรักการแบ่งปัน รู้จักการแบ่งเวลาให้เหมาะสมและมองโลกในแง่ดี ปรับตัวปรับใจได้อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์และสภาพแวดล้อมที่เป็นจริงได้
และสุดท้ายได้ให้ความรู้เกี่ยวกับการล้างมืออย่างถูกวิธี 7 ขั้นตอน และสอนวิธีการจำการล้างมือ 7 ขั้นตอนด้วยการร้องเพลงและทำท่าประกอบ ดังนี้
1.ใช้ฝ่ามือถูฝ่ามือ ล้างมือด้วยน้ำสะอาด ฟอกสบู่จนขึ้นฟอง หลังจากนั้นนำฝ่ามือทั้งสองข้างประกบกันและขัดถูให้ทั่ว
- ใช้ฝ่ามือถูหลังมือ ฟอกสบู่ที่หลังมือ แล้วใช้ฝ่ามือถูหลังมือ ซอกนิ้วจนกว่าจะสะอาด ถูทั้งสองข้างเพื่อฆ่าเชื้อโรคบริเวณหลังมือ
- ประกบฝ่ามือถูซอกนิ้ว การล้างมือขั้นตอนนี้ต้องนำมือทั้งสองข้างมาประกบกัน และล้างมือด้วยสบู่อีกครั้ง ถูซอกนิ้วให้สะอาด
- ใช้ฝ่ามือขัดหลังนิ้ว กำเป็นกำปั้นข้างหนึ่งล้างมือโดยใช้ฝ่ามือถูบริเวณหลังนิ้ว ทำสลับกันจะรู้สึกว่ามือเริ่มสะอาดขึ้น
- ถูนิ้วหัวแม่โป้ง กางนิ้วหัวแม่โป้งแยกออกมาแล้วใช้ฝ่ามืออีกข้างกำรอบหัวแม่แป้ง ใช้มือหมุนด้วยฟองสบู่เป็นวงกลม
- ขัดฝ่ามือด้วยปลายนิ้ว ให้แบบมือแล้วใช้ปลายนิ้วมืออีกข้างถูด้วยฟองสบู่ตามแนวขวาง จากนั้นสลับข้างทำแบบเดียวกัน
- กำมือรอบข้อมือข้างหนึ่ง ถูวนจนกว่าจะสะอาด หลังจากนั้นให้เปลี่ยนข้างทำแบบเดียวกับมือข้างแรก วิธีนี้จะช่วยให้มือของคุณสะอาดหมดจด
แหล่งที่มา : http://www.madchima.org/forum/index.php?topic=2654.0
https://germsaway.lnwshop.com/article/15/
https://uth.moph.go.th/uthaihosp/health/345
