รายงานประจำเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2564
นิสิต คำหล้า ประเภทประชาชน HS06 ตำบลแสลงพัน อ.ลำปลายมาศ จ.บุรีรัมย์
ข้าพเจ้านาย นิสิต คำหล้า ประเภทประชาชน HS06 ตำบลแสลงพัน อ.ลำปลายมาศ จ.บุรีรัมย์ ได้ทำการสำรวจข้อมูลพื้นฐานและวิเคราะห์หมู่บ้านบุก้านตงพัฒนาและวางแผนพัฒนาชุมชน โดยได้ลงพื้นที่ปฏิบัติงานในช่วงเวลา กลางเดือนกรกฎาคม ถึงกลางเดือนสิงหาคม พบว่าสภาพของประชาชนในพื้นที่ยังอยู่ในภาวะการเฝ้าระวังเรื่องโรคโควิดแพร่ระบาด ระลอกที่ 4 เช่นเดิม ประกอบกับช่วงนี้สภาวะเศรษฐกิจตกต่ำอย่างมาก เนื่องจากชาวบ้านอยู่ในสภาวะกค้าขายที่ฝืดเคืองรุนแรง เพราะะเนื่องจากว่าการหมุนของระบบเงินในท้องถิ่นขาดแคลน ที่มีผลมาจากโรคระบาด จึงทำให้ระบบเศรษฐกิจเข้าสู่สภาวะชะงักงัน ประกอบกับช่วงนี้เป็นช่วงการเพาะปลูกของเกษตรกร ทำให้ชาวบ้านต้องเตรียมดูแลแปลงปลูกข้าว พืชผัก และหญ้าอาหารสัตว์ เมื่อเข้าสู่ฤดูฝน ในสภาพเศรษฐกิจตกต่ำรุนแรง ซึ่งกระบวนการเพาะปลูกกต่างๆทำได้จำกัด เช่น การเตรียมดิน การควบคุมวัชพืช การใช้ปุ๋ย เป็นต้น อย่างไรก็ตามในด้านการพัฒนาชุมชนของโครงการยังคงดำเนินการต่อไปภายใต้สภาพดังปัญหาดังกล่าว ซึ่งมีกระบวนการดำเนินงานในรอบเดือนคือ การอบรมเชิงปฏิบัติการการส่งเสริมอาชีพจากการเพาะเ การแปรรูป และการตลาดเห็ดนางฟ้า และครอบคลุมไปถึงแนวทางการสร้างโรงเรือนเพาะเห็ด โดยข้าพเจ้าทำหน้าที่เป็นผู้ร่วมศึกษาและรับการฝึกอบรมกับสมาชิกในกลุ่ม โดยมีรายละเอียดของกิจกรรมต่างๆในรอบเดือนมีดังนี้
1) การสร้างโรงเรือนต้นแบบการผลิตเห็ดนางฟ้าในชุมชนพื้นที่บ้านบุก้านตงและบ้านบุก้านตงพัฒนา (หมู่ 12 และ 16)
ได้มีการอบรมเชิงปฏิบัติการการส่งเสริมอาชีพจากการเพาะเห็ดที่วัดป่าบ้านแสลงพัน โดยมีสมาชิกที่เข้าร่วมจำนวน 10 คน จากตัวแทนสมาชิกครัวเรือนของบ้านบุก้านตงพัฒนาหมู่ที่ 16 และหมู่ที่ 12 ที่เข้ารับการอบรมเชิงปฏิบัติการการส่งเสริมอาชีพจากการเพาะเห็ด โดยมีข้าพเจ้าร่วมทำหน้าที่เป็นผู้ร่วมศึกษาและรับการฝึกอบรมร่วมกับสมาชิกในกลุ่ม 10 คนดังนี้
- นางเภา เสือซ่อนโพรงบ้านเลขที่ 291 หมู่ที่ 16
- นางเสาร์ จันโสดาบ้านเลขที่ 290 หมู่ที่ 16
- นางสาวพัชรีพรภาคะบ้านเลขที่ 232 หมู่ที่ 16
- นางอัมพร โพนรัตน์บ้านเลขที่ 230 หมู่ที่ 16
- นางสาวพรจันทร์ บุญทองบ้านเลขที่ 16 หมู่ที่ 16
- นางไผ่ แสงสำโรง บ้านเลขที่ 133 หมู่ที่ 12
- นางวิไลรัตน์ เนียนสันเทียะ บ้านเลขที่ 6 หมู่ที่ 12
- นางอนงค์ ห้วยทอง บ้านเลขที่ 9 หมู่ที่ 12
- นางประยูรภาคะบ้านเลขที่ 29 หมู่ที่ 12
- นางสวรรค์เนียนสันเทียะบ้านเลขที่ 14 หมู่ที่ 12
ผลการอบรมพบว่าชาวบ้านให้ความสนใจดี วิทยากรที่จะนำไปสู่การปฏิบัติด้านการผลิตเห็ดนางฟ้าคือ คุณภัทร ภูมรา เมื่อบรมเสร็จสิ้น ชาวบ้านได้พากันสร้างโรงเรือนเห็ดนางฟ้าต้นแบบขึ้นในชุมชนซึ่งมีกิจกรรมดังนี้
1.1 รวมกลุ่มชาวบ้านเพื่อดำเนินการสร้างโรงเรือนต้นแบบในชุมชน
1.2 ทำการสร้างโรงเรือนให้มีความมั่นคงและหมาะสม และมีการระบายอากาศที่ดี
1.3 นำวัสดุในท้องถิ่นมาทำการสร้างโรงเรือน เช่น ไม้ยูคาลิปตัส ไม่ไผ่ สังกะสีมือสอง และวัสดุอื่นๆที่จำเป็นมาทำการสร้างโรงเรือน
1.4 ประสานกลุ่มสมาชิกมาช่วยกันสร้างโรงเรือน
1.5 ทำการลงก้อนเห็ดและจัดวางเห็ดให้เป็นระเบียบเรียบร้อย เพื่อความสะดวกในการดูแลรักษาและเก็บผลผลิต
1.6 การจัดทำคลิปวีดีโอการผลิตเห็ดนางฟ้าเพื่อสร้างอาชีพในชุมชน
1.7 จัดทำผลการดำเนินงานตามแบบฟอร์ม 01, 02 และ 06 ลงในแพลตฟอร์มของมหาวิทยาลัย ในรอบการประเมินครั้งที่ 1 (มีนาคม – กรกฎาคม 2564)
สำหรับชุมชนบุก้านตงและบุก้านตงพัฒนาซึ่งเป็นพื้นที่ ที่ข้าพเจ้ารับผิดชอบหลักได้ลงก้อนเห็ดจำนวน 800 ก้อน ขายได้ 1,840 บาท ในรอบ 8 วันที่ผ่านมาผลผลิตเห็ดได้ 23 กิโลกรัม ได้ผลผลิตเห็ดเฉลี่ย 2.9 กิโลกรัม/วัน/ 800 ก้อน ช่วงนี้กลุ่มสมาชิกกำลังศึกษาและดำเนินการทำการผลิตเห็ดนางฟ้าในช่วงเริ่มต้น เรียนรู้แนวทางการตลาด การสร้างเครือข่ายกลุ่มผู้สนใจผลิตเห็ดนางฟ้า ตลอดจนการศึกษาการทำบัญชีการผลิตอย่างง่าย เพื่อที่จะประเมินถึงจุดอ่อนจุดแข็งในการต่อยอดการผลิตเห็ดนางฟ้าในชุมชนต่อไป
2) ติดตามระบบการผลิตและการตลาดในกลุ่มผลิตเห็ดนางฟ้าของพื้นที่ชุมชนบ้านบุขี้เหล็กและชุมชนบ้านแสลงพัน
กลุ่มชุมชนดังกล่าวได้ดำเนินการลงเห็ดไปเดือนที่แล้วเมื่อวันที่ 11 กรกฎาคม 2564 ซึ่งชุมชนดังกล่าวได้นำร่องไปก่อนแล้ว โดยมีผลผลิตเห็ดนางฟ้าในชุมชนบ้านบุขี้เหล็ก ซึ่งประกอบด้วยบ้านบุขี้เหล็ก หมู่ที่ 6 บ้านบุขี้เหล็กใหม่ หมู่ที่ 11 และบ้านบุขี้เหล็กใหม่พัฒนา หมู่ที่ 17 สำหรับในส่วนของชุมชนบ้านแสลงพันประกอบด้วยบ้านแสลงพัน หมู่ที่ 7 และบ้านแสลงพันพัฒนา หมู่ที่ 14 ลงก้อนเห็ด 1,000 ก้อน ซึงได้รับข้อมูลว่าได้ผลผลิตรวม 46 กิโลกรัม ขายได้ 3,946 บาท โดยมีต้นทุนค่าถุง 35 บาท
3) ชุดความรู้และคำแนะนำของวิทยากร (คุณภัทร ภูมรา)
3.1 การทำโรงเรือนเห็ดนางฟ้า แข็งแรง มั่นคง สะอาด อากาศเหมาะสม
3.2 การเก็บเห็ดนางฟ้าและเทคนิคการทำ เมื่อบ่มเชื้อเห็ดแล้วจะทำการเปิดดอก และเก็บผลผลิต เทคนิดท่ให้ผลผลิตสม่ำเสมอคือเมื่อเก็บเห็ดแล้วต้องทำความสะอาดหน้าเชื้อก้อนเห็ด โดยเขี่ยเศษออกให้หมด แล้วงดให้น้ำประมาณ 2 ถึง 3 วัน ให้เชื้อพักตัวแล้วกลับมาให้น้ำตามปกติ ระวังโคนเห็ดที่เก็บค้างในถุง ก้อนเชื้อเพราะเป็นสาเหตตุของการเน่าของเชื้อเห็ดจากแมลงต่างๆ ที่จะเข้าไปวางไข่ ให้ระวังมดหรือปลวกขึ้นถุงก้อนเชื้อเห็ด
3.3 ปัญหาการผลิตเห็ดนางฟ้า มีหลักๆดังนี้คือ 1) เชื้อในถุงไม่เดินไม่ออกดอก 2) ปัญหาหนอนแมลงกินเส้นใย 3) ปัญหาเห็ดมีกลิ่นบูดมีน้ำเมือก 4) มีดอกแต่ขนาดเล็กมากหรือมีก้านดอกยาวเกินไป 5) มีจำนวนของการออกดกที่สั้นเกินไป ยกตัวอย่างเช่น ตามโครงนี้การออกดอกของเห็ดตั้งไว้ที่อย่างน้อยๆออกถึง 6 เดือน ถ้าสั้นกว่านี้ต้องเช็คว่าระบบการผลิตขั้นตอนใด ที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดปัญหาว่าการออกดอกของเห็ดสั้นลง
4) ปัญหา อุปสรรคและข้อเสนอแนะการพัฒนาต่อยอด
– ปัญหาโรคโควิดระบาด แนวทางแก้ไขทำงานด้วยกลุ่มขนาดเล็ก ใช้เครือข่ายสมาชิกชุมชนเดียวกันช่วยกันสร้างโรงเรือนและทำงานภาคสนาม
– ปัญหาแรงงานท้องถิ่นขาดแคลน สภาพสังคมผู้สูงอายุทำให้ขาดแคลนแรงงานในชุมชน ช่วยงานภาค
– ปัญหาจากการฝนตกบ่อยๆ แนวทางแก้ไขทำงานด้วยกลุ่มขนาดเล็กที่คล่องตัวทำงานในท้องถิ่น สนาม
– ปัญหาการทำบัญชีในกลุ่มสมาชิก ที่ยังไม่คล่องในการจัดการบัญชีกลุ่ม แก้ไขโดยการเข้าไปแลกเปลี่ยนแนวทางการบันทึกข้อมูล และการจัดการบันทึกแบบง่ายๆ เพื่อความสะดวกในการติดตามความก้าวหน้า
– อยู่ในสภาวะที่เกษตรกรและผู้นำชุมชนยังคงกังวลใจในการระบาดของโควิด-19 เป็นอุปสรรคที่สำคัญในการทำงาน ภาคสนามและจัดกิจกรรม เราควรติดตาม ให้คำแนะนำการปฏิบัติ และการพัฒนากลุ่มสมาชิกเพื่อให้เกิดการทำงานอย่างสอดประสานในพื้นที่เป้าหมาย แนวทางแก้ไขคือ ขอความร่วมมือและดำเนินการตามแบบเฝ้าระวังการระบาดของโรคโควิด-19 ด้วยความตระหนักรู้แบบรอบด้าน
