ข้าพเจ้านางสาวชนินาถ สาระปัญญา ประเภทนักศึกษา ตำบลโคกสะอาด อำเภอลำปลายมาศ จังหวัดบุรีรัมย์
หลักสูตร: HS07 โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย จากมหาลัยสู่ตำบล เพื่อสร้างรากแก้วให้ประเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์
ข้าพเจ้า นางสาวชนินาถ สาระปัญญา ได้ดำเนินงานในระหว่างเดือน ธันวาคม พ.ศ. 2564 ข้าพเจ้าได้รับผิดชอบแนวทางการดำเนินงานจากอาจารย์ประจำโครงการและหัวหน้าโครงการ โดยได้ปฏิบัติและได้ดำเนินการตามที่ได้รับมอบหมาย ตำบลโคกสะอาดมีทั้งหมด16 หมู่บ้านโดยคณะทำงานในกลุ่มก็ได้แบ่งกลุ่มการรับผิดชอบเป็น4กลุ่ม ข้าพเจ้าได้รับผิดชอบในส่วนของกลุ่มที่1 มีทั้งหมด 4หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่ที่1บ้านหนองเฒ่ากา หมู่ที่4บ้านขี้ตุ่น หมู่ที่10บ้านหนองโน หมู่ที่12บ้านหนองแสง ตำบลโคกสะอาด อำเภอลำปลายมาศ จังหวัดบุรีรัมย์ ตามโครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ
ทางอาจารย์ที่รับผิดชอบและหัวหน้าประจำโครงการในส่วนงานที่ได้รับมอบหมายให้ข้าพเจ้าได้หาข้อมูลพืชสมุนไพรและสรรพคุณต่างๆ เพิ่มเติม
สรรพคุณของต้นมะค่าแต้
เปลือกลำต้น เปลือกมีรสเมาเบื่อ ใช้ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้พยาธิ เปลือกใช้ต้มแก้ซาง แก้ลิ้นเป็นฝ้า เปลือกนำมาต้มรมให้หัวริดสีดวงทวารหนักฝ่อได้ เปลือกต้นมะค่าแต้ใช้ผสมกับเปลือกต้นมะกอกเหลี่ยม เปลือกต้นหนามทัน เปลือกต้นยางยา และรากถั่วแปบช้าง นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้อีสุกอีใส เปลือกต้นจะนิยมนำมาใช้ย้อมสีเส้นไหม ย้อมแห โดยจะให้สีแดง
เมล็ด/ผล เมล็ดมีรสเมาเบื่อสุขุมใช้ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาขับพยาธิ เมล็ดมีรสเบื่อขม ทำให้ริดสีดวงทวารแห้ง ใช้เป็นยาแก้โรคผิวหนัง เมล็ดแก่เมื่อนำมาเผาไฟแล้วกะเทาะเปลือกออก เอาแต่เนื้อข้างในมารับประทานเป็นอาหารว่างได้แต่เนื้อจะมีความแข็งคล้ายๆกับเมืองมะริดมะขามและมีรสชาติมัน
สรรพคุณของต้นติ่งตั่ง
ใบ ใบมีรสเฝื่อน มีสรรพคุณเป็นยาเจริญอาหาร ใบใช้เป็นยารักษาไข้ป่า ไข้มาลาเรีย ใช้เป็นยาแก้อาการจุกเสียดแน่น ใช้เป็นยาแก้ปวดท้อง แก้บิด ใช้เป็นยาระบายท้อง ใบใช้เป็นยาขับพยาธิ ตำรายาพื้นบ้านของจังหวัดนครราชสีมาจะใช้ใบติ่งตั่งเป็นยารักษาแผลเรื้อรัง ด้วยการนำใบมาตำให้ละเอียดผสมกับเนยทาแผล ใบใช้เป็นยาแก้แมลงพิษกัดต่อย
ราก รากใช้เป็นยาแก้พิษไข้เด็ก ตำรายาพื้นบ้านอีสานจะใช้รากติ่งตั่งนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้กามโรค ส่วนรากใช้เป็นยาแก้พิษงู ตำรับยาพื้นบ้านล้านนาจะใช้ลำต้นและรากติ่งตั่ง ผสมกับลำต้นเปล้าลมต้น ลำต้นเปล้าลมเครือ ลำต้นบอระเพ็ด ลำต้นรางแดง ลำต้นแหนเครือ และลำต้นหนาด นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้อาการปวดเมื่อยข้อมูลทางเภสัชวิทยาของติ่งตั่ง
เปลือก/ลำต้น เปลือกต้นมีสรรพคุณเป็นยาบำรุงหัวใจ เนื้อไม้เป็นยาแก้เบื่อเมา แก้พิษสุราเรื้อรัง ใช้เป็นยาแก้นิ่วในทางเดินปัสสาวะ ช่วยแก้ปัสสาวะดำหรือปัสสาวะเป็นเลือด ตำรับยาพื้นบ้านล้านนาจะใช้ลำต้นและรากติ่งตั่ง ผสมกับลำต้นเปล้าลมต้น ลำต้นเปล้าลมเครือ ลำต้นบอระเพ็ด ลำต้นรางแดง ลำต้นแหนเครือ และลำต้นหนาด นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้อาการปวดเมื่อย ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของติ่งตั่ง ลำต้นสามารถนำมาใช้ทำเป็นเครื่องจักสานได้เครือติ่งตั่งมีเนื้อไม้เหนียว สามารถนำมาใช้ทำขอบกระบวยวิดน้ำสำหรับตักน้ำรดน้ำผักหรือขอบเครื่องจักสาน ทำด้ามมีด เครื่องใช้สอย
ดอก ดอกติ่งตั่งมีสารในกลุ่มฟลาโวนอยด์ ซึ่งมีฤทธิ์ต้านเนื้องอก
สรรพคุณของสบู่เลือด
หัว หัวนำมาใช้ต้มดื่มช่วยแก้อาการปวดเมื่อยได้ ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ ด้วยการใช้หัวนำมาตากแห้งบดเป็นผง ใช้ผสมกับน้ำผึ้งเป็นยาลูกกลอนนำมารับประทาน ช่วยทำให้เกิดกำลัง ช่วยบำรุงกำหนัด หัวนำมารับประทาน ช่วยทำให้เจริญอาหารและแข็งแรง หัวนำมาตำใช้พอกศีรษะ ช่วยแก้อาการปวดศีรษะได้ หัวสบู่เลือดช่วยแก้หืด ช่วยแก้เสมหะเบื้องบน ช่วยแก้น้ำเหลืองเสีย ช่วยแก้อาการตกเลือดของสตรี อาการมุตกิดระดูขาวหรือตกขาวได้อย่างชะงัด ด้วยการนำหัวมาหั่นเป็นชิ้นบาง ๆ สัก 3 แว่น นำมาตำโขลกกับน้ำซาวข้าวหรือสุราให้ละเอียด แล้วคั้นเอาแต่น้ำมาดื่มประมาณ 1 ถ้วยชา เช้า เย็น และก่อนนอน หัวกับก้านใบใช้รับประทานร่วมกับสุรา ช่วยทำให้เกิดอาการชา ผิวหนังอยู่ยงคงกระพัน ถูกเฆี่ยนหรือตีไม่เจ็บไม่แตก แต่เมื่อหมดฤทธิ์ยาแล้วจะเกิดอาการเจ็บภายหลัง นักเลงสมัยก่อนนิยมใช้กันนัก
ก้าน/เครือ ช่วยทำให้เกิดกำลัง ช่วยบำรุงกำหนัด เครือนำมาต้มใส่ไก่ร่วมกับว่านมหากาฬ ก้านสบู่เลือดช่วยกระจายลม ขับลมที่แน่นในอกได้ ช่วยขับพยาธิในลำไส้ ใช้รับประทานเป็นยาบำรุงเลือด หัวกับก้านใบใช้รับประทานร่วมกับสุรา ช่วยทำให้เกิดอาการชา ผิวหนังอยู่ยงคงกระพัน ถูกเฆี่ยนหรือตีไม่เจ็บไม่แตก แต่เมื่อหมดฤทธิ์ยาแล้วจะเกิดอาการเจ็บภายหลัง นักเลงสมัยก่อนนิยมใช้กันนัก
ใบ ช่วยบำรุงธาตุไฟ ช่วยขับโลหิตระดูของสตรี ใบนำมาใช้ใส่บาดแผลสดและเรื้อรัง ช่วยแก้เสมหะเบื้องบน
ราก ช่วยบำรุงเส้นประสาท รากนำมาตำใช้พอกศีรษะ ช่วยแก้อาการปวดศีรษะได้ รากสบู่เลือดช่วยแก้หืด
ดอก ดอกช่วยทำให้อุจจาระละเอียด ช่วยฆ่าเชื้อ รักษาโรคเรื้อน
และได้รับผิดชอบจัดทำแผนพับเกี่ยวกับข้อมูลของหมู่บ้านที่ได้รับผิดชอบ โดยมีทั้งหมด 2 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่ที่10บ้านหนองโน หมู่ที่12บ้านหนองแสง โดยข้อมูลดังนี้
หมู่ที่ 12 บ้านหนองแสง
บ้านหนองแสงหมู่ที่ 12 เดิมได้มาจากบ้านขี้ตุ่นหมู่ 4 และบ้านหนองเฒ่ากาหมู่ที่ 1 ได้แยกออกมาทำนาทำสวน จึงทำให้มีหลายๆครอบครัวได้ย้ายออกมาทำนาทำสวนจึงได้ตั้งชื่อหมู่บ้านขึ้นว่าหมู่บ้านหนองแสงหมู่ที่ 12 หลังจากนั้นก็มีชาวบ้านตามออกมาทำไร่ทำนาอยู่หลายท่านก็เลยทำให้สร้างหมู่บ้านขึ้นมาเรื่อยๆจนถึงทุกวันนี้
ตั้งอยู่ที่ตำบลลำปลายมาศ อำเภอลำปลายมาศ จังหวัดบุรีรัมย์ พิกัด15.02316, 102.82567
บ้านหนองแสงมีประชากรทั้งหมด 289 คน จำแนกออกเป็น
-ประชากรเพศชาย 149 คน -ประชากรเพศหญิง 142 คน
หมู่ที่ 10 บ้านหนองโน
บ้านหนองโนหมู่ 10 เดิมย้ายออกมาจากบ้านขี้ตุ่นหมู่ 4 และบ้านว่านหมู่ 11 ซึ่งชาวบ้านทั้ง 2 หมวดได้ออกมาทำไร่ไถนากันและก็ได้มาทำสวนทำไร่ทำให้ชาวบ้านได้แยกย้ายกันออกมาสร้างหมู่บ้านขึ้นชื่อหมู่บ้านหนองโนซึ่งซึ่งบ้านหนองโนหมู่ที่ 10 เป็นหมู่บ้านที่ก่อตั้งขึ้นใหม่
ตั้งอยู่ที่ ตำบลโคกสะอาด อำเภอลำปลายมาศ จังหวัดบุรีรัมย์ พิกัด15.15651, 102.89597
บ้านหนองโนมีประชากรทั้งหมด 168 คน
-ประชากรเพศชาย 88 คน -ประชากรเพศหญิง 80 คน
ข้าพเจ้าได้ลงพื้นที่ปฏิบัติงานกับทีมงาน เมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน 2564 ได้จัดกิจกรรมอบรมการส่งเสริมความรู้การใช้สมุนไพรในท้องถิ่นในการป้องกันโรค โดยท่านวิทยากร นางสาวภัทรานิษฐ์ กุลพิเชษฐ์วณิช ในเรื่องของการแปรพืชสมุนไพรในท้องถิ่น และการให้ความรู้ในด้านการแปรรูปผลิตภัณฑ์ เช่น การนำกล้วยและสมุนไพรมาแปรรูปเป็นยารักษาโรค กล้วยยังแปรรูปเป็น น้ำเชื่อมสำเร็จรูปได้โดยมีส่วนผสมของกล้วยและน้ำตาลเพื่อเป็นการถนอมอาหารในรูปแบบหนึ่ง จึงเป็นแนวทางในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ของชุมชนจากสิ่งที่มีอยู่ ซึ่งสามารถเก็บไว้ใช้ในครัวเรือน และเพื่อสร้างรายได้แก่ชุมชน
ได้รับมอบหมายงานจากอาจารย์ประจำโครงการและหัวหน้าโครงการ โดยมีหน้าที่รับผิดชอบในส่วนที่ 4 และส่วนที่ 5 โดยมีข้อมูลดังนี้ ส่วนที่ 4 บทสรุปและข้อเสนอแนะโครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ ส่วนที่ 5 ข้อมูลของผู้ปฏิบัติงาน และข้อมูลการพัฒนาทักษะในด้านต่างๆ
