การสำรวจตามโครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ
(มหาวิทยาลัยสู่ตำบล สร้างรากแก้วให้ประเทศ)
นายรุจิรงค์ เรืองคง
จากการฝึกอบรมการพัฒนาผลิตภัณฑ์จากข้าวอินทรีย์ “ข้าวหมากและข้าวแต๋น” ของตำบลทะเมนชัย มีการจัดอบรมให้ความรู้และฝึกปฏิบัติ โดยทำการฝึกอบรมการพัฒนาสูตรและการออกแบบบรรจุภัณฑ์ของข้าวแต๋น ได้เชิญวิทยากรที่มีความรู้และความสามารถเกี่ยวกับการทำข้าวแต๋นมาฝึกอบรมและพัฒนาสูตรไม่ว่าจะเป็นการเพิ่มสีสัน และปรับเปลี่ยนรสชาติของน้ำตาลราดหน้าข้าวแต๋น โดยการเพิ่มผงโกโก้ส่งในน้ำตาลราดหน้า การใส่สีในข้าวที่ใช้ทำข้าวแต๋นเพื่อเพิ่มสีสัน และออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อเป็นการถนอมความกรอบและรสชาติของข้าวแต๋นไว้และต้องมีความสวยงานเพิ่มมูลค่าสินค้า
จัดอบรมการพัฒนาสูตรและการออกแบบบรรจุภัณท์ของข้าวหมาก ให้เป็นการพัฒนาสูตรในการเพิ่มสีข้าวหมากให้มีสีสันน่าทานมากยิ่งขึ้น และทำการคิดค้นนำข้าวชนิดอื่นๆ มาทำเป็นข้าวหมาก เช่น ข้าวเหนียวดำ ข้าวกล้อง เป็นต้น การพัฒนาบรรจุภัณท์เน้นให้มีบรรจุภัณฑ์ที่หลากหลายเพื่อเพิ่มมูลค่าและให้เป็นของฝากประจำตำบลเพื่อสามารถเจาะกลุ่มลูกค้าได้หลายกลุ่ม และให้ได้มาตรฐานสินค้า OTOP
จากการอบรมพัฒนาผลิตภัณฑ์ข้าวอินทรีย์ “ข้าวหมาก” ของบ้านบุแปบ ตัวแทนสมาชิกกลุ่มชาวบ้านในชุมชนได้มีการฝึกทำข้าวหมากตามที่ได้รับการอบรมมาจากกลุ่มทำข้าวหมากบ้านหนองตาด โดยมีวัสดุและขั้นตอนวิธีดังนี้
วัสดุ
- ข้าวเหนียว 1 กิโลกรัม
- แป้งข้าวหมาก 1 ก้อน
- กระปุกสำหรับใส่ข้าวหมาก
ขั้นตอนวิธีทำ
- นึ่งข้าวเหนียวแล้วพักให้ข้าวเหนียวเย็น
- เมื่อข้าวเหนียวเย็นแล้ว ให้นำข้าวเหนียวไปล้างด้วยเปล่าสะอาด 2 ครั้ง
- บทแป้งข้าวหมากให้ละเอียด แล้วนำไปผสมกับข้าวเหนียวที่ล้างเสร็จแล้ว ให้เข้ากัน
- บรรจุลงกระปุกที่ได้เตรียมไว้ แล้วรอ 2-3 วัน จึงจะสามารถรับประทานได้
ทั้งนี้ ได้มีการเพิ่มวัสดุจากธรรมชาติมาเป็นบรรจุภัณฑ์แบบดั้งเดิมด้วย ไม่ว่าจะเป็นใบตอง ใบบัว และวัสดุที่สามารถหาได้ในท้องถิ่น การทำสีสันรูปแบบใหม่ที่ต่างจากเดิม เช่น สีม่วงจากดอกอัญชัน สีเหลืองจากขมิ้น เป็นต้น
ปัญหาการพัฒนาผลิตภัณท์
- ปัญหาก่อนการดำเนินกิจกรรม เนื่องจากสมาชิกกลุ่มได้ขาดความรู้เกี่ยวกับการทำข้าวหมาก จึงได้เชิญวิทยากรที่มีความชำนาญในการทำข้าวหมาก มาให้ความรู้แก่สมาชิกกลุ่ม เนื่องด้วยสถานการณ์โรคระบาด โควิด 19 (Covid19) จึงไม่สามารถดำเนินการจัดกิจกรรมอบรมให้กับสมาชิกกลุ่มได้ แนวทางแก้ไข จึงได้จัดอบรมให้ความรู้กับตัวแทนสมาชิกกลุ่ม กลุ่มละ 2 คน แล้วให้ตัวแทนสมาชิกกลุ่มกลับไปเผยแพร่ความรู้ที่ได้รับให้กับสมาชิกคนอื่นๆ
- ปัญหาระหว่างการดำเนินกิจกรรม ในการทำข้าวหมากนั้น ตำบลทะเมนชัย ยังไม่มีวัตถุดิบหลัก เช่น แป้งข้าวหมาก จึงได้นำแป้งข้าวหมากจากที่อื่นใช้เป็นวัตถุการผลิต แต่ทำให้รสชาติไม่คงที่
แนวทางแก้ไข อยากให้มีการจัดอบรมการทำแป้งข้าวหมาก เพื่อพัฒนาเป็นสูตรของตำบลทะเมนชัย
- ปัญหาหลังจากการดำเนินกิจกรรม ผู้บริโภคบางส่วน ยังเข้าใจผิดกันว่าข้าวหมากเป็นของกินที่ผิดกฎหมาย
แนวทางแก้ไข ประชาสัมพันธ์ ให้กับผู้บริโภคเข้าใจว่า ข้าวหมาก จัดเป็นขนมหวานชนิดหนึ่ง ที่มาตั้งแต่สมัยโบราณ และข้าวหมากไม่ได้จัดว่าเป็นขนมหวานมึนเมา
การพัฒนาให้เป็นแหล่งเรียนรู้ จัดตั้งศูนย์การเรียนรู้เกี่ยวกับการทำข้าวหมาก ให้กับผู้ที่สนใจ ในการทำข้าวหมาก และเพิ่มหลักสูตรการเรียนรู้ออนไลน์เกี่ยวกับการทำข้าวหมากของชุมชนในตำบลทะเมนชัย เป็นแบบสื่อต่างๆ อาทิ เช่น เว็บไซต์ Youtube Facebook เป็นต้น เพื่อใจให้ทุกคนที่สนใจในการทำข้าวหมากได้เข้าถึงวิธีการทำง่ายขึ้น
แนวทางยกระดับคุณภาพผลิตภัณฑ์ ในการยกระดับคุณภาพข้าวหมากให้ได้มาตรฐาน ตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน ขั้นตอนกระบวนการผลิตหรือขั้นตอนการทำข้าวหมากควรมีความสะอาด มีสถานที่เป็นหลักแหล่งชัดเจน รสชาติ กลิ่น สี เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว เพื่อที่จะสามารถขอใบรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชนได้ ถ้าขอใบรับรองผลิตภัณฑ์ชุมชนได้ก็สามารถนำผลิตภัณฑ์เข้าคัดสรรเป็นสินค้า OTOP ได้
การแข่งขัน Hackaton
เป็นกิจกรรมการพัฒนาทักษะแก่ผู้เข้าร่วมโครงการ บนปัญหาและความต้องการในพื้นที่จริงกว่า 3,000 ตำบล เพื่อให้ได้มาซึ่งแนวทางแก้ไขปัญหาด้านวัตกรรม ภายใต้โจทย์ “แนวทางแก้ปัญหา (Solution) ขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานราก” โดยทีมทะเมนชัยเข้าร่วมแข็งขันในโครงการแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่าข้าวอินทรีย์ “ข้าวหมาก” มีตัวแทนเข้าร่วมแข่งขัน 6 คน ซึ่งจะแบ่งหน้าที่ในการทำงานต่างกัน ได้แก่ งานถ่ายวีดีโอ ทำพาวเวอร์พอยต์ ตัดต่อวีดีโอ นำเสนอ
รูปภาพประกอบ
วิดิโอประกอบ