ข้าพเจ้า นางสาวสุจิตรา แสงวาโท กลุ่มบัณฑิตจบใหม่ ตำบลพระครู อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์
หลักสูตร : HS09 โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมแบบบูรณาการ 1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย จากมหาวิทยาลัยสู่ตำบล เพื่อสร้างรากแก้วให้ประเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์
11 กันยายน 2564 ลงพื้นที่อบรมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง การย้อมสีลายผ้าไหมมัดหมี่อัตลักษณ์ชุมชน ตำบลพระครู อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ ออกแบบโดย นายกฤษกร แก้วโบราณ เจ้าหน้าที่ประจำศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ จังหวัดขอนแก่น ซึ่งการอบรมเชิงปฏิบัติการในครั้งนี้มีหมู่บ้านมี่เข้าร่วม 3 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่ 7 บ้านหนองขวางน้อย หมู่ 9 บ้านหนองมะค่าแต้ และหมู่ 13 บ้านชุมทองพัฒนา
การย้อมสีเส้นไหม คือ กรรมวิธีทำให้ผ้าไหมมีสีต่าง ๆ โดยนำปอยหมี่ที่มัดหมี่เรียบร้อยแล้วไปย้อมสีในน้ำต้ม โดยสีย้อมไหมที่มีคุณภาพดี ถ้าหากต้องการให้ผ้าไหมมีหลาย ๆ สีเพิ่มขึ้น เมื่อย้อมหมี่ด้วยสีย้อมไหมเรียบร้อยแล้ว จะต้องนำไป “โอบหมี่” คือการใช้เชือกฟางเล็ก ๆ พันลำหมี่ตรงส่วนที่ยังไม่ถูกมัดหมี่ ตามแบบลายมัดหมี่ การโอบ (พัน) ต้องโอบ (พัน) ให้เชือกฟางแน่นที่สุดและหลาย ๆ รอบ นำหมี่ที่โอบหมี่เรียบร้อย แล้วไปล้างสีออกในน้ำเดือด (จะล้างออกเฉพาะบริเวณที่ไม่ถูกมัดหรือโอบเท่านั้น) โดยเติม “ด่างเหม็น” (ผงด่างที่มีกลิ่นเหม็น) หมี่ส่วนที่โอบหรือมัดไว้ จะคงสีตามเดิมส่วนที่ไม่ถูกโอบหรือมัดจะถูกล้างออกเป็นสีขาว นำไปย้อมเป็นสีอื่นอีกครั้งหนึ่งตามต้องการ บางสีเมื่อย้อมและนำไปโอบ (พัน) เรียบร้อยแล้ว ไม่ต้องนำไปล้างออก ใช้สีอื่นย้อมทับลงไปเลยก็ได้ เช่น ย้อมสีฟ้าหรือสีน้ำเงินแล้ว ต้องการให้ผ้าไหมเป็นสีเขียว ต้องใช้สีเหลืองย้อมทับอีกทีหนึ่ง เป็นต้น
ขั้นตอนการย้อมสีสังเคราะห์หรือสีเคมี ของทั้ง 3 หมู่บ้าน
หมู่ที่7 บ้านหนองขวางน้อย
ขั้นตอนที่1 เอาเครือไหมสีขาวมาย้อมสีด้วยสีที่ต้องการ ซึ่งสีที่ใช้ ได้แก่ สีเม็ดมะขาม + สีกรมท่า และก่อนที่จะเอาเครือไหมสีขาวมาย้อมสีที่เตรียมไว้นั้น เราจะต้องเอาเครือไหมสีขาวมาแช่ในน้ำเย็นทิ้งไว้ก่อนเป็นเวลาประมาณ 15 – 20 นาที
ขั้นตอนที่ 2 ไหมที่ได้ขึ้นโครงสีแดง เอาไว้นั้นวิทยากรได้ให้เอามาลงย้อมสีน้ำทะเลแต่ก่อนที่จะเอามาย้อมสีน้ำทะเลที่ผสมกับน้ำร้อนไว้นั้น เราจะต้องเอามาแช่ในน้ำเย็นไว้ก่อนประมาณ 15 – 20 นาที ถึงจะได้เอามาย้อมลงในน้ำร้อนที่ได้ผสมสีน้ำทะเลที่ตั้งเอาไว้และให้แช่ไว้ประมาณ 45 นาที หลังจากนั้นเอามาล้างด้วยน้ำเย็นล้างให้สีที่ตกให้ออกให้หมดและล้างให้น้ำมันใสขึ้นและทำการหยดน้ำส้มสายชู ลงไปเพื่อกันไม่ให้สีตก
(ตอนที่เราเอาไหมสีแดงลงย้อมสีน้ำทะเลให้หยดน้ำยาซันไลต์ลงไป 2 หยด และ น้ำยาเขาค้อ 4 ฝา ลงไป ย้อมในน้ำร้อน )
หมู่ที่ 9 บ้านหนองมะค่าแต้
ขั้นตอนที่ 1 ไหมขึ้นโครงที่ย้อมสีแดงเอาไว้ครั้งก่อนวิทยากรให้ทำการย้อมสีโดยลงสีน้ำทะเล ก่อนจะทำการย้อมสีน้ำทะเลที่ได้ผสมกับน้ำร้อนไว้เราต้องเอาไหมมาแช่ในน้ำเย็นไว้ประมาณ 15 – 20 นาที แช่น้ำเย็นตามเวลาที่กำหนดไว้แล้ว เอาไหมมาย้อมกับน้ำร้อนที่ผสมกับสีน้ำทะเลไว้ได้เลย แล้วก็หยดนำซันไลต์ลงไป และน้ำยาเขาค้อ ลงไปแช่ทิ้งไว้ 45 นาที และนำมาล้างให้สีตกให้หมดและจนกว่าน้ำจะใส และสุดท้ายนำไปตากแดดให้แห้ง
ขั้นตอนที่ 2 เครือไหมสีขาวเอามาแช่น้ำเย็นทิ้งไว้ 15 – 20 นาที จากนั้นเอามาลงสี ทำการย้อมสี ซึ่งสีที่ย้อมนั้นได้แก่ สีม่วงดอกรัก + สีกรมท่า และใส่น้ำยาเขาค้อ ลงไปกับการแช่เครือไหมที่ต้มอยู่ในหม้อน้ำร้อน จากนั้นแช่ทิ้งไว้ 45 นาที และเอาลงมาล้างออกด้วยน้ำเย็นประมาณ 15 – 20 นาที ใส่น้ำส้มสายชู กันสีตก และล้างจนน้ำใส แล้วนำไปตากแดดให้แห้ง
หมู่ที่ 13 บ้านชุมทองพัฒนา
ขั้นตอนที่ 1 ไหมที่ขึ้นโครงไว้สีเหลืองเอามาแช่น้ำเย็นประมาณ 15 – 20 นาที
ขั้นตอนที่ 2 เอาไหมลงย้อมสี ซึ่งสีที่ใช้ได้แก่ สีแดงครั่งแก่ สีแดง ในส่วนเครือไหมีขาวเอามาแช่น้ำเย็นทิ้งไว้ 15 – 20 นาที แล้วเอาลงมาย้อมด้วยสีแดงเม็ดมะขาม + สีม่วงดอกรัก และนำมาทำตามขั้นตอนต่อไปเหมือนกับบ้านหนองขวางน้อย
และได้ลงพื้นที่เก็บแบบสำรวจข้อมูล covid19 (ประเมินรอบเดือนสิงหาคม-เดือนกันยายน) โดยรายละเอียดแบบสำรวจ มี 4เรื่อง ได้แก่
1.ที่พักอาศัย
2. ตลาด
3. ศาสนสถาน
4. โรงเรียน
โดยได้สอบถามข้อมูลจากอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน พื้นที่บ้านหนองขวางน้อย บ้านหนองยาง บ้านศรีปทุม และบ้านหนองกก ตำบลพระครู อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์ ได้รับความร่วมมือจากคนในชุมชนเป็นอย่างดี
