ข้าพเจ้านายกลวัชร ศรีหาบุญทัน กลุ่มบัณฑิตจบใหม่(ก.พ.ร.) ตำบลพระครู อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์
หลักสูตร : HS09 โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมแบบบูรณาการ 1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย จากมหาวิทยาลัยสู่ตำบล เพื่อสร้างรากแก้วให้ประเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์
วันที่ 18 กรกฎาคม 2564 ทีมผู้ปฎิบัตงานได้มีการลงพื้นที่อบรมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง การย้อมสีลายผ้าไหมมัดหมี่อัตลักษณ์ชุมชน ตำบลพระครู อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่งออกแบบโดย นายกฤษกร แก้วโบราณ เจ้าหน้าที่ประจำศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ จังหวัดขอนแก่น ซึ่งการอบรมเชิงปฏิบัติการในครั้งนี้มีหมู่บ้านมี่เข้าร่วม 3 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่ 7 บ้านหนองขวางน้อย หมู่ 9 บ้านหนองมะค่าแต้ และหมู่ 13 บ้านชุมทองพัฒนา
การย้อมสีเส้นไหม
การย้อมสีเส้นไหม คือ กรรมวิธีทำให้ผ้าไหมมีสีต่าง ๆ โดยนำปอยหมี่ที่มัดหมี่เรียบร้อยแล้วไปย้อมสีในน้ำต้ม โดยสีย้อมไหมที่มีคุณภาพดี ถ้าหากต้องการให้ผ้าไหมมีหลาย ๆ สีเพิ่มขึ้น เมื่อย้อมหมี่ด้วยสีย้อมไหมเรียบร้อยแล้ว จะต้องนำไป “โอบหมี่” คือการใช้เชือกฟางเล็ก ๆ พันลำหมี่ตรงส่วนที่ยังไม่ถูกมัดหมี่ ตามแบบลายมัดหมี่ การโอบ (พัน) ต้องโอบ (พัน) ให้เชือกฟางแน่นที่สุดและหลาย ๆ รอบ นำหมี่ที่โอบหมี่เรียบร้อย แล้วไปล้างสีออกในน้ำเดือด (จะล้างออกเฉพาะบริเวณที่ไม่ถูกมัดหรือโอบเท่านั้น)
ซึ่งได้ย้อมโดยการ
ตั้งไฟปลานกลาง ต้มน้ำย้อมให้พออุ่น ใส่สีที่จะย้อมลงไปพร้อมกับผงมัน ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ คนให้ละลายดีแล้วให้ยกลงจากเตาก่อน
นำไหมที่ผ่านการฟอกล้างสะอาด มาบิดให้แห้งหมาดๆ สลัดให้ไหมแตกออกก่อนจุ่มลงในน้ำย้อมเพื่อที่ไหมจะได้กินสีได้อย่างทั่วถึง จากนั้นมำมาจุ่มในหม้อที่ใส่สีย้อม แล้วขยำให้ทั่วถึง
จากนั้นก็ยกขึ้นตั้งบนเตาอีกครั้ง จากนั้นค่อยๆ เร่งความร้อนขึ้น ให้พลิกไหมกลับไปกลับมาเรื่อยๆ เผื่อให้ไหมนั้นกินน้ำย้อมได้อย่างทั่วถึงและเสมอกัน
ใช้เวลาย้อมประมาณ 45 นาที จากนั้นให้ยกเส้นไหมขึ้นเติมเกลือแกงประมาณ 1-2 ช้อนโต๊ะ แล้วให้ย้อมต่ออีก 10 นาทีจึงเอาขึ้นล้างน้ำประมาณ 3-4 ครั้ง และนำมาผึ่งให้แห้ง
ตามขั้นตอนข้างต้น ทั้ง 3 หมู่บ้านได้ทำการโอบสีตามที่ได้ออกแบบไว้ เพื่อให้ได้สีที่ต้องการ โดยเริ่มต้นโดยการกำหนดสีของลวดลายที่ได้ออกแบบไว้ อย่างเช่น ลวดลายที่ออกแบบไว้จะประกอบด้วยสีทั้งหมดจำนวน 4 สี คือ สีเหลือง สีแดง สีขาว และสีน้ำตาลแดง ให้เริ่มทำการมัดเก็บส่วนของลวดลายที่เป็นสีขาวทั้งหมด จากนั้นนำไปย้อมสีเหลือง และทำการมัดเก็บสีเหลืองตามลวดลายที่ออกแบบไว้ ทำการย้อมทับสีเหลืองส่วนที่เปิดไว้ด้วยสีแดง ทำการมัดเก็บส่วนสีแดงที่ต้องการไว้ตามลวดลาย ส่วนสีแดงที่เหลือก็คือส่วนที่เป็นสีพื้นของผ้ามัดหมี่ จากนั้นให้นำหัวหมี่ไปต้มกับสารกันด่างเพื่อที่จะลดความเข้มของระดับสีแดงลง จากนั้นทำการย้อมสีเทาทับสีแดง ส่วนที่เป็นสีพื้นก็จะทำให้สีพื้นเป็นสีน้ำตาลแดง จากนั้นนำหัวหมี่ไปล้างน้ำสะอาดจนกระทั่งแน่ใจว่าน้ำสีออกหมดก็จะได้สีพื้นเป็นสีน้ำตาลแดง นำหัวหมี่ที่มัดลวดลายและย้อมครบทั้ง 4 สีตามกำหนดแล้ว ไปตากผึ่งให้แห้ง เป็นการเสร็จสิ้นการในย้อม
เนื่องจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรค covid19 อาจารย์ผู้ดูแลประจำหลักสูตร ได้มอบหมายให้ผู้ปฏิบัติงานทุกท่าน เก็บแบบสำรวจข้อมูล covid19 (ประเมินรอบเดือนกรกฎาคม-สิงหาคม) โดยรายละเอียดแบบสำรวจ มี 4เรื่อง ได้แก่ ที่พักอาศัย ตลาด ศาสนสถาน โรงเรียน
เนื่องได้จากสถานการโควิด-19นั้น ยังไม่มีทีท่าว่าลดลง เป็นอุปสรรคในการลงพื้นที่เป็นอย่างมาก แต่ได้มีการป้องกันอย่างเข้มงวด โดยการล้างมือด้วยเจลแอลกอฮอร์ และใส่หน้ากากอยู่ตลอดเวลา เพื่อสอบถามข้อมูลจากอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ที่ทีมปฎิบัติงานของข้าพเพจ้าได้รับมอบหมายคือ พื้นที่บ้านหนองขวางน้อย บ้านหนองยาง บ้านศรีปทุม และบ้านหนองกก ตำบลพระครู อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์ ทางประชาชนได้ให้ความร่วมมือในการให้ข้อมูลเป็นอย่างดี
