ดิฉัน นางสาวกุลนันทน์ จันทรา เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานประจำตำบลโนนเจริญ ในเดือนธันวาคม นี้ ดิฉันและทีมผู้ปฏิบัติงาน ได้ลงพื้นที่เก็บตัวอย่างข้าวหอมมะลิในตำบลโนนเจริญ เพื่อนำมาตรวจสอบคุณภาพในเบื้องต้น และลงพื้นที่อบรมเชิงปฏิบัติการ และดำเนินการเก็บข้อมูลผลิตภัณฑ์ชุมชน การลงพื้นที่ครั้งได้รับข้อมูลที่เป็นประโยชน์จากชาวบ้านในชุมชนเป็นอย่างมาก เกี่ยวกับเรื่องข้าวหอมมะลิ สายพันธุ์ต่างๆ ละข้อมูลข้าวในแต่ละช่วงในหนึ่งปี ว่าข้าวนั้นมีความเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ และเคมีอย่างไรบ้าง และยังได้รับข้อมูลของราคาในแต่ละช่วงในหนึ่งปี ว่าราคาข้าวนั้นมีราคาขึ้นลงเช่นไร ในส่วนของข้าวหอมมะลิซึ่งเป็นข้าวนาปี ปลูกและเก็บเกี่ยว ครั้งเดียวต่อปี ข้าวใหม่ของแต่ละฤดูกาลจะมีอายุ 12 เดือน หรือ 1 ปี พอดี ในการค้าเรามักระบุข้าวหอมมะลิแต่ละฤดูกาลเพาะปลูกด้วยปี พ.ศ. ที่เก็บเกี่ยวทับปีถัดไปที่ข้าวจะจำหน่ายอยู่ในตลาด จนกระทั่งข้าว ฤดูกาลใหม่จะออก เช่น ข้าวที่ถูกเก็บเกี่ยวในเดือนพฤศจิกายนถึง ธันวาคมปี 64 จะถูกเรียกว่าข้าวหอมมะลิใหม่ปี 64/65 เมื่อถึงเดือน พฤศจิกายนปี 65 ข้าวฤดูกาลใหม่ก็จะออก ข้าวหอมมะลิใหม่ปี 64/65 จะถูกเรียกว่าข้าวหอมมะลิเก่าปี 64/65 ไปทันที โดยข้าวที่เก็บเกี่ยวใน ปลายปี 65 จะกลายเป็นข้าวหอมมะลิใหม่ปี 65/66 แทน
ส่วนข้าวขาวหรือข้าวชนิดอื่นๆ เราจะไม่เรียกปีตามหลัง จะ เรียกเพียงข้าวขาวเก่าหรือข้าวขาวใหม่ ตามด้วยจำนวนเดือนนับแต่วัน ที่เก็บเกี่ยว เช่น ข้าวขาวเก่า 8 เดือน คือข้าวที่เก็บเกี่ยวมาแล้วเป็นเวลา 8 เดือน เป็นต้น เนื่องจากข้าวขาวหรือข้าวชนิดอื่นๆ มักเป็นข้าวนาปรัง เก็บเกี่ยว 3 – 4 ครั้งต่อปี เมื่อแรกเก็บเกี่ยวจะเรียกว่าข้าวใหม่ 1 เดือน 2 เดือน หรือ 3 เดือนตามอายุข้าว เมื่อข้าวฤดูกาลใหม่ออก เราก็จะ เรียกข้าวจากฤดูกาลเก็บเกี่ยวที่ผ่านมา เป็นข้าวเก่าตามด้วยเดือนตั้ง แต่เก็บเกี่ยวทันที จะเป็น 4 เดือน 5 เดือน หรือมากกว่านั้นตามแต่อายุ ข้าว ส่วนข้าวจากฤดูกาลเก็บเกี่ยวล่าสุดก็จะกลายเป็นข้าวใหม่แทน หมุนเวียนเช่นนี้ไปเรื่อยๆ
ข้อมูลที่เราได้รับจากเกษตรในชุม ว่าความแตกต่างระหว่างข้าวเก่าและข้าวใหม่
ข้าวเก่า คือข้าวที่เก็บไว้นานค้างปีหรือเก็บเกี่ยวมากกว่า 4 – 6 เดือน แล้วจึงค่อยนำมาขัดสี เมล็ดข้าวจะมีสีขาวขุ่น มีรอย แตกหักบ้างเล็กน้อย เมื่อนำไปซาวกับน้ำ น้ำจะขาวขุ่น มีรอย แตกหักจะขึ้นหม้อดี เมล็ดข้าวไม่เกาะติดกัน เพราะมียางข้าวน้อย และจะแข็งกว่าข้าวใหม่ ข้าวเก่าหุงรับประทานอาหารไทยอร่อยมาก เพราะอาหาร ไทยส่วนใหญ่เป็นอาหารประเภทแกง เมื่อรับประทานคู่กับข้าวเก่าที่ แข็ง ข้าวจะไม่เละเคี้ยวมัน และเหมาะมาทำข้าวผัดหรือข้าวแซ่ เพราะเมล็ดข้าวร่วน
ข้าวใหม่ คือข้าวที่พึ่งเก็บเกี่ยวมาไม่นานแล้วนำมาขัดสี เมล็ดข้าวจึงมีสีขาวใส จมูกข้าวยังติดกับเมล็ดข้าวอยู่บ้าง เวลานำ ไปซาว น้ำซาวข้าวจะค่อนข้างใส หุงไม่ค่อยขึ้นหม้อ เมล็ดข้าว เกาะติดกันเป็นก้อนและค่อนข้างแฉะ เพราะมียางข้าวมาก แต่มี กลิ่นหอมกว่าข้าวเก่า นิยมนำมาทำเป็นข้าวต้มหรือโจ๊ก
ข้อมูลที่นี้เป็นข้อมูลที่เราได้รับจากเกษตรกรผู้ปลูกข้าวในชุมชนตำบลโนนเจริญ ซึ่งบางข้อมูลเป็นข้อมูลที่ใหม่สำหรับผู้ปฏิบัติงานอย่างเราเป็นอย่างมาก หลังจากพวกเราแลกเปลี่ยนข้อมูลกันกับเกษตรกรผู้ปลูกข้าวแล้ว พวกเราจึงนำตัวอย่างข้าวหอมมะลิกลับมาไปเพื่อนำมาตรวจสอบคุณภาพ เพื่อจะนำข้อมูลข้าวที่ได้มาสร้างผลิตภัณฑ์ของชุมชนต่อไป
