ข้าพเจ้า นายมานิต พลวัน ประเภทบัณฑิตจบใหม่ ตำบลจันทบเพชร อำเภอบ้านกรวด จังหวัดบุรีรัมย์ หลักสูตรโครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการของมหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์
แผนการปฏิบัติงานในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2564 ณ ตำบลจันทบเพชร อำเภอบ้านกรวด จังหวัดบุรีรัมย์
คณาจารย์และทีมผู้ปฏิบัติงานได้ลงพื้นที่ติดตามการย้อมกกจากสีธรรมชาติ ของชุมชนบ้านสายโท 6 ใต้ ตำบลจันทบเพชร อำเภอบ้านกรวด จังหวัดบุรีรัมย์ ตามที่คณาจารย์และทีมผู้ปฏิบัติงานได้ให้คำแนะนำและเพิ่มเติมแนวคิดในการสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ให้มีลวดลายสีสันที่โดดเด่นและทันสมัย เพื่อตอบสนองต่อความต้องการของผู้บริโภคให้มากที่สุดในยุคสมัยที่เปลี่ยนไป และเพื่อเป็นการยกระดับสินค้าของคนในชุมชน ให้มีรายได้เพิ่มขึ้นและสินค้าเป็นที่นิยม มีตลาดที่กว้างขวางขึ้น สามารถส่งออกไปขายทั้งในและต่างประเทศ
บทความนี้ทางผู้ปฏิบัติงานขอเสนอเกี่ยวกับแนวคิดในการผลิตลายเสื่อกกและข้อเสนอแนะต่างๆ ที่ได้เสนอแนะแก่กลุ่มทอเสื่อกกบ้านสายโท 6 ใต้ ในช่วงเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา
หลังจากสถานการณ์ COVID-19 ในชุมชนเริ่มดีขึ้น ทางคณาจารย์และทีมผู้ปฏิบัติงานได้ลงพื้นที่บ้านสายโท 6 ใต้ อีกครั้ง เพื่อเก็บข้อมูลการย้อมกกจากสีธรรมชาติและลวดลายสีสันต่างๆ ที่ได้เสนอแนะไปในเบื้องต้น พบว่าผลิตภัณฑ์มีการนำไปต่อยอดได้จริง มีเอกลักษณ์และมีดีไซน์มากขึ้น เหมาะกับยุคสมัยที่เปลี่ยนไป
ลายทอเสื่อกกที่ได้เสนอแนะ
ลายทอเสื่อกกดั้งเดิมของชุมชน
จะเห็นได้ว่าทั้งลายทอดั้งเดิมของชุมชนและลายทอใหม่ที่ทางคณาจารย์และทีมผู้ปฏิบัติงานได้เสนอแนะไป มีความสวยงามและโดดเด่นในแบบฉบับของตัวผลิตภัณฑ์เองทุกลาย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความชอบและพึงพอใจของผู้บริโภค ซึ่งมิควรนำมาเปรียบเทียบ มันคือเอกลักษณ์ของแต่ละลายและคุณค่าทางจิตใจของผู้ผลิตและผู้บริโภค
ขั้นตอนการทอเสื่อกก
เริ่มจากการหาต้นกก
นำไหลมาตัดให้เท่ากัน ไหลที่นำมาตัดนั้นจะต้องเป็นลำที่สวยงาม ไม่แก่มาก และไม่อ่อนมากจนเกินไป ดังภาพ
หลังจากนั้นนำไหลมาสอย เอาไส้ทิ้งเอาแต่เส้น ไหล 1 ลำ จะได้ 4 เส้น ดังภาพ
เมื่อสอยไหลแล้วก็จะออกมาเป็นลักษณะแบบนี้ ไหลทั้ง4เส้นจะต้องเท่ากัน ห้ามมีเส้นใดเส้นหนึ่งเล็กและใหญ่กว่า ความหนาบางต้องเท่ากัน 0.5 เซนติเมตร เพื่อทอเสื่อออกมาให้สวยงาม ดังภาพ
นำไหลมาตากให้แห้งต้องใช้สมาธิในการจัดเส้น เส้นต้องเสมอกัน จัดให้แน่นเรียบละเอียด ดังภาพ จะย้อมได้สวยตากแดดประมาณ 1 อาทิตย์ ดังภาพ
วิธีการย้อม
1.เลือกสีสำหรับย้อมที่มีสีสันสวยงาม เช่น สีแดง สีบานเย็น สีม่วง
2. ก่อไฟแล้วนำปี๊ป หรือกระทะใส่น้ำพอประมาณท่วมเส้นกกนำมาตั้งบนเตารอให้น้ำเดือด
ก็นำสีที่เลือกมาเทลง จากนั้นกำไหลลงย้อม
3.นำเส้นกกที่ย้อมสีแล้วลงล้างในน้ำเปล่าเพื่อให้กกอ่อนนุ่ม ยืดหยุ่น เหนียว และไม่ขาด ซึ่งจะง่ายต่อการทอ
ทอแล้วนำไปตากแดดที่จัดจนแห้ง
นำเส้นกกที่ย้อมสีตากแห้งแล้วมาเก็บมัดรวมกัน โดยแยกเป็นสี แต่ละสี ดังภาพ
นำเชือกไนลอนหรือเชือกเอ็นขึงที่โฮมทอเสื่อให้เป็นเส้นตามโฮมและฟืมนำกกหรือไหลสอดเข้ากับไม้สอดเพื่อที่จะสอดเข้ากับโฮมทอเสื่อ เมื่อสอดกกหรือไหลเข้าไปแล้วผลักฟืมเข้าหาตัวเองให้กกหรือไหลแน่นติดกัน เป็นลายต่าง ๆ ดังภาพ
ขั้นตอนสุดท้ายคือการเย็บขอบเสื่อ ตัดขอบเสื่อกกที่ทอเสร็จแล้วให้เท่ากัน ผ้าที่ใช้ในการเย็บขอบต้องเป็นผ้าร่ม เลือกสีขอบตามที่ต้องการ การเย็บขอบจะต้องใช้เครื่องจักรไฟฟ้า เสื่อที่ทอออกมาก็จะได้เป็นเส้นเล็กๆสวยงาม การทอเสื่อที่สวยงามนั้นต้องใช้ความประณีตและความอดทนสูงเพราะการทอเสื่อ ต้องใช้ระยะเวลาในการทอมาก จึงจะได้เสื่อที่สวยงามมาก และอีกอย่างหนึ่งก็คือการใช้สีในการใส่ลวดลายให้เกิดสีสันสวยงามตามใจผู้ผลิตและผู้บริโภค
ดังภาพ
หลังจากนั้นก่อนจะจัดจำหน่ายสินค้า การคิดบรรจุภัณฑ์หรือแพ็คเกจจิ้ง (Packaging) ขึ้นมา ถือได้ว่าเป็นอีกสิ่งหนึ่งที่สำคัญมากในเชิงธุรกิจ เพราะถ้าแพ็คเกจจิ้ง (Packaging) ของเราสวยงามลงตัว ก็จะยิ่งเพิ่มความน่าสนใจ จูงใจให้เกิดการซื้อของผู้บริโภคได้มากยิ่งขึ้น
แพ็คเกจจิ้ง (Packaging) ที่ทางคณาจารย์และทีมผู้ปฏิบัติงานได้นำเสนอแก่กลุ่มทอเสื่อกกบ้านสายโท 6 ใต้
