สวัสดีค่ะ ดิฉันนางทองใบ สุโส (ประเภทประชาชน) ประจำตำบลสายตะกู อำเภอบ้านกรวด จังหวัดบุรีรัมย์ โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์
วันนี้ดิฉันได้มีโอกาสสำรวจพื้นที่บ้านสายโท11เหนือ หมู่ที่3 ต.สายตะกู อ.บ้านกรวด จ.บรีรัมย์ ประชาชนชนในพื้นที่มีการปลูกต้นกระท่อมในพื้นที่ของตนเอง วันนี้ดิฉันจึงจะพามารู้จักต้นกระท่อมและประโยชน์ของต้นกระท่อมกันค่ะ
กระท่อม เป็นพืชที่มีการใช้เป็นยามาอย่างยาวนานแต่โบราณ เช่นใช้ใบกระท่อมเพื่อรักษาการติดเชื้อในลำไส้ ท้องเสีย ในสูตรยาของหมอพื้นบ้านหรือหมอแผนโบราณ หลังจากถูกปลดล็อกออกจากพืชเสพติดไปได้ไม่เพียงกี่อาทิตย์ กระแสปลูก “กระท่อม” และขายใบกระท่อมก็มีเข้ามาให้เห็นจนเป็นที่น่าตกใจ อีกทั้งต้นกระท่อมมีแนวโน้มว่ากำลังจะเป็น “พืชเศรษฐกิจหน้าใหม่” ของประเทศไทย
ใบกระท่อมถือเป็นภูมิปัญญาพื้นบ้านในการนำพืชมาใช้รักษาอาการต่างๆ ในสมัยที่คนส่วนใหญ่ยังไม่สามารถเข้าถึงการรักษาทางการแพทย์ได้ โดยในปัจจุบันมีการวิจัยเพิ่มเติมเกี่ยวกับประโยชน์ของพืชกระท่อม ที่สามารถนำมาสกัดใช้ในทางสุขภาพได้ โดยมีสรรพคุณทางยา ดังนี้
- รักษาโรคบิด ท้องเสีย ท้องเฟ้อ และอาการมวนท้อง
- บรรเทาอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อตามร่างกาย
- ใช้บดทำเป็นยาสมุนไพรสำหรับพอกรักษาแผล
- แก้นอนไม่หลับ ช่วยระงับประสาท คลายวิตกกังวล
- ช่วยให้รู้สึกกระปรี้กระเปร่า รักษาระดับพลังงาน ทำงานได้นานขึ้น
กระท่อมมีหลายสายพันธุ์ ในแต่ละพันธุ์มีความแตกต่างกันออกไปโดยเฉพาะลักษณะของใบ ที่สำคัญมี 3 สายพันธุ์ ดังนี้
- กระท่อมพันธุ์ก้านแดง มีก้านและเส้นใบสีแดง มีรสชาติขมกว่ากระท่อมก้านเขียวและมีฤทธิ์ยาวนานกว่าประมาณ 30 นาที
- กระท่อมพันธุ์ก้านเขียว (แตงกวา) มีเส้นใบสีเขียวอ่อนกว่าแผ่นใบ นิยมมากกว่าก้านแดง เพราะมีรสชาติที่ขมน้อยกว่าก้านแดง
- ยักษ์ใหญ่ (หางกั้ง) มีใบขนาดใหญ่กว่าพันธุ์อื่นและส่วนบนของขอบใบเป็นหยัก
ชาวบ้านสายโท 11 เหนือนิยมปลุกสายพันธ์ุก้านแดง เนื่องจากภายพื้นที่มีการจัดจำหน่ายพันธ์ุก้านแดงแบบปักชำซึ่งสามารถซื้อและนำไปปลูกได้เลย การปลูกกระท่อมด้วยการปักชำเป็นการย่นระยะเวลาการเจริญเติบโต โดยเลือกกิ่งเดี่ยว ไม่มีแขนงแยก นำมาปักชำและเร่งรากฝอยให้เจริญเติบโต แล้วนำไปปลูกต่อไป การปลูกกระท่อมด้วยวิธีนี้มีข้อเสียคือระบบรากจะไม่แข็งแรงเท่าการปลูกกระท่อมด้วยเมล็ด ฉะนั้นในช่วงเวลา 1-2 ปีแรกควรมีการใช้ไม้ค้ำยันเอาไว้จนกว่ารากหรือลำต้นจะแข็งแรง โดยมีขั้นตอนวิธีการปลูกดังนี้
- นำดินปลูกหรือพีทมอสผสมกับน้ำให้พอชุ่ม (แต่ไม่แฉะ) ใส่ในกระป๋องหรือแก้วพลาสติกเตรียมไว้
- ตัดกิ่งกระท่อมจากต้น โดยเลือกกิ่งที่เป็นกิ่งเดี่ยวและสมบูรณ์ ควรตัดกิ่งให้มีขนาดไม่ยาวเกินไปเพื่อให้ธาตุอาหารลำเลียงได้เร็วขึ้น
- นำน้ำยาเร่งรากมาทาบริเวณโคนกิ่งแล้วทิ้งไว้แห้ง หรือ นำกิ่งไว้จุ่มแช่ไว้ประมาณ 20 นาที
- นำกิ่งที่ทายาเร่งรากแล้วปักลงไปในดินที่เตรียมไว้ (หาไม้แทงดินลงไปก่อนปัก)
- นำถุงพลาสติกใสมาครอบแล้วมัดให้แน่นเพื่อไม่ให้อากาศถ่ายเท
- นำไปตั้งไว้ที่มีแสงแดด แต่ไม่จัดเกินไป
- เมื่อรากเดินเต็มที่ให้นำไปปลูกลงดินต่อไป
