การทอเสื่อกกที่บ้านบัว หมู่ 16
ข้าพเจ้านายวิฑูรย์ หินแก้วได้ลงพื้นที่อย่างต่อเนื่องเพื่อค้นหาบุคคลที่ว่างจากการทำอาชีพหลักคือทำนา มาหาอาชีพเสริม ซึ่งก็มีการทำสวน ทำไร่ การเลี้ยงสัตว์และทอเสื่อกก ที่บ้านบัวหมู่ที่ 16 มีการเลี้ยงโคกระบือ ประมาณ 10 – 15 ครัวเรือน ๆ ละ 3 – 5 ตัว เลี้ยงไก่จะมีเกือบทุกครัวเรือน ส่วนเป็ดจะมีประมาณ 10 ครัวเรือน มีทั้งเป็ดเนื้อและเป็ดไข่ ยังเป็นการเลี้ยงเพื่อครัวเรือนเท่านั้น ยังไม่ได้เป็นการเพื่อจำหน่าย (ตามที่ผู้ใหญ่บ้านบอกกล่าว)
การทำอาชีพเสริม หลังจากฤดูกาลทำนาชองชาวบ้านบัวหมู่ 16 ก็พอจะมีอยู่ให้เห็น หรือพูดได้ว่า เคยมีกลุ่มแม่บ้าน แต่ก็ได้เลิกรากันไป เช่น กลุ่มการทอเสื่อกก ซึ่งก็มีเหลืออยู่บางครัวเรือนจะเป็นการทอเพื่อไว้ใช้และเป็นของฝากญาติมิตร จะมีบางครัวเรือนเท่านั้นที่พอจะส่งขายในตลาดใกล้เคียง และจะมีผู้มาติดต่อเอง ส่วนราคายังไม่สามารถกำหนดเองได้ แล้วแต่ผู้ที่มาติดต่อ ก็ประมาณ 400 – 600 บาท แล้วแต่ผืนเล็กใหญ่ พอจะยกตัวอย่างบางครอบครัวที่ให้รายละเอียดในการทอเสื่อกก คือ นางแตงอ่อน เรืองมั่น อายุ 54 ปี อาชีพหลักคือ ทำนา ซึ่งมีที่นาประมาณสิบไร่ เวลาว่างจากทำนา ก็มารับจ้างทำสวนมันสำปะหลัง และทอเสื่อกก นางเชล่ง เหล่าพิไล อายุ 64 ปี อาชีพทำนาเช่นกัน ว่างเว้นจากฤดูกาลทำนาก็มาทอเสื่อกก ซึ่งพึ่งจะเริ่มหัดทำได้ 3-4 ปีนี้เอง ทอไว้ใช้เองและไว้เป็นของฝากญาติๆ ปกติวัตถุดิบจะต้องเดินทางไปตัดหญ้ากก (หญ้าไหล)ตามธรรมชาติ
แรงจูงใจที่หัดทอเสื่อกก คือ เสื่อกกลายสวยและทนทาน แรกๆอยากจะทำเก็บไว้ใช้เอง จึงเริ่มทำและหาวัตถุดิบเอง เรียนรู้จากแหล่งที่เขาทำอยู่ก่อนแล้ว และเพื่อที่จะเป็นรายได้เสริมเพื่อครอบครัว เสื่อกกกำลังเป็นที่นิยมในหมู่บ้านและหมู่บ้านใกล้เคียง หญ้าไหลหรือหญ้ากก มีทั้งในธรรมชาติและปลูกเองได้ แต่ความทนทานและสวยงามมันวาวสู้ของธรรมชาติไม่ได้ จึงทำให้ราคาของหญ้าธรรมชาติจะสูงกว่านิดหน่อย การทำเสื่อกกสรุปได้คร่าวๆคือดังนี้ ตัดหญ้าไหลมาขนาดความยาวเท่าๆกัน แล้วผึ่งแดดให้แห้ง(ต้องเป็นแดดจัด) เมื่อแห้งแล้วจะมีสีซีดขาวนำมามัดรวมกันผึ่งลมต่อ เมื่อแห้งสนิทแล้วนำมาแช่น้ำให้หญ้าอิ่มตัวสักหนึ่งคืนจะทำให้หญ้าติสีได้ง่าย ต้มน้ำให้เดือดใส่เกลือเล็กน้อยเพื่อให้ได้สีสดขึ้น นำหญ้ามาย้อมครั้งละประมาณห้านาที ควรจะต้องควบคุมปริมาณส่วนผสมของน้ำย้อมสีให้เหมือนเดิม คุณภาพของสีจะได้เท่ากันและคงที่ จากนั้น ต้องนำมาแช่น้ำเย็นที่สะอาดอีกประมาณห้านาทีแล้วนำไปผึ่งลมหรือแดดอ่อนๆจนแห้งสนิท จึงนำไปเก็บไว้ในที่แห้ง ห่างจากที่อับชื้น เพราะจะทำให้หญ้าขึ้นราได้ ทั้งนางแตงอ่อน วัย 54 ปี และนางเชล่ง วัย 64 ปี ใช้เวลาว่างจากการทำอาชีพหลักมาทอเสื่อกกได้วันละ 1 เมตรถึง เมตรครึ่ง ผลผลิตมีหลากหลายสีและหลายลายอันสวยงามตามจินตนาการของผู้ผลิต
บทสรุปคือ อาชีพเกษตรกรเป็นคนทำไร่ ทำนา ทำสวน รวมทั้งเลี้ยงสัตว์เพื่อผลิตอาหาร เส้นใยธรรมชาติ เกษตรกรที่มีฐานะมักจะมีที่ดินทำกินเป็นของตนเอง แต่สำหรับเกษตรกรที่มีฐานะปานกลางและยากจนมักจะเช่าที่ดินมาทำกินเสียมากกว่า สำหรับบ้านเรา เกษตรกรปัจจุบันมีรายได้ลดลง และมีหนี้สินมากขึ้นทุกปี นอกจากนี้แล้ว แนวโน้มของประชากรรุ่นใหม่ในต่างจังหวัดละทิ้งอาชีพเกษตรกรไปประกอบอาชีพอื่นๆมากขึ้นอีกด้วย
