ข้าพเจ้านางสาวสรธัญ นาคประโคน ได้ลงพื้นที่อบรมการทำถังเผาถ่าน วิธีการทำน้ำด่างและวิธีการทำถ่านอัดแท่งไร้ควัน ณ ตำบลตะโกตาพิ อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ ประจำเดือนพฤศจิกายน
ในการอบรมครั้งนี้เป็นการอบรมครั้งที่ 2 โดยการอบรมครั้งนี้เป็นการลงมือปฏิบัติจริง ในการอบรมครั้งนี้เป็นไปอย่างราบรื่นและเรียบง่ายมีอุปสรรควันแรกคือมีฝนตก ทำให้การสาธิตของถังเผาถ่านแบบได้น้ำส้มควันไม้ ได้ไม่สำเร็จ แต่ชาวบ้านส่วนใหญ่ก็ให้ความร่วมมือดีเป็นอย่างยิ่ง มีความเข้าใจในการทำถังเผาถ่านแต่ละแบบ และได้ลงมือทำน้ำด่างไว้ใช้เองทำให้ชาวบ้านได้รับความรู้และประโยชน์ในการมาอบรมครั้งนี้มากเป็นอย่างยิ่งรวมถึงได้มีความรู้และวิธีการทําถ่านอัดแท่งแบบไร้ควันเก็บไว้ใช้หรือกระทั่งทำเป็นอาชีพเสริมหารายได้เพื่อเข้าครอบครัวทำให้ครอบครัวมีรายได้เข้ามาเพื่อเลี้ยงชีพ
การทำถังเผาถ่าน
มีรูปแบบ 3 รูปแบบดังต่อไปนี้
แบบที่ 1 ถังแบบธรรมดาหรือเตาเผาแบบง่าย
ถังแบบธรรมดาหรือเตาเผาแบบง่ายจะมีการเจาะรูด้านล่างถัง จะทำให้เกิดการลุกไหม้อย่างรวดเร็ว
แบบที่ 2 เตาเผาเเบบเพิ่มโบลเวอร์
เป็นถ่านชาโคลและบางส่วนเป็นถ่านกำมันสามารถนำมาใช้ในครัวเรือน เช่น หุงต้มและปิ้งย่าง นำไปแปรรูปเป็นผงถ่านเฉพาะถ่านกำมันสามารถนำไปใช้เป็นส่วนผสมเกี่ยวกับเครื่องสำอาง เช่น ทำโคลนมาร์คหน้า ทำสบู่ เซรั่ม ทำยางรถยนต์ และนำไปผสมดินทำยางลูกกระสุน เป็นต้น ส่วนขี้เถ้าสามารถนำไปทำน้ำด่างได้
แบบที่ 3 เตาเผาเเบบผลิตน้ำส้มควันไม้
สามารถควบคุมอากาศได้ จึงไม่มีการลุกติดไฟของเนื้อไม้ ดังนั้นถ่านที่ได้จึงมีคุณภาพสูง เกิดขี้เถ้าน้อย และผลพลอยได้จากกระบวนการเผาถ่านอีกอย่างหนึ่งคือ ได้น้ำส้มควันไม้
ประโยชน์ของน้ำส้มควันไม้ เช่น ใช้ราดทำลายปลวก ป้องกัน มด ตะขาบ แมลงป่อง ใช้ผลิตสารระงับกลิ่นตัว ดับกลิ่นในห้องน้ำ ห้องครัว ถังขยะ ฯลฯ
การทำน้ำด่าง
วัสดุและอุปกรณ์
- จานตวง
- ตาชั่ง
- ทัพพี
- ครุพร้อมฝาปิด
- ขี้เถ้าร่อนละเอียด
ขั้นตอนและวิธีการทำ
- นำขี้เถ้า 1 กิโลกรัม ต่อน้ำ 5 ลิตร
- เอาขี้เถ้าเทลงไปในน้ำที่ตวง
- กวนขี้เถ้าตามเข็นนาฬิกาจนกว่าจะเข้ากัน
- พอน้ำกับขี้เถ้าเข้ากันแล้วปิดฝา รอ1-7วัน ให้ขี้เถ้าตกตะกอนแล้วนำมาใส่ภาชนะบรรจุ
ประโยชน์ของน้ำด่าง
- สามารถไล่แมลง ไล่เพี้ย
- บำรุงต้นพืชให้แข็งแรง
น้ำขี้เถ้าถ่านจะมีสาร “ซิลิก้า” อยู่ เมื่อเรานำไปใช้ฉีดพ่นพืชผักผลไม้ก็จะทำให้สร้างความแข็งแรงให้กับใบพืช จะทำให้เพลี้ยและแมลงไม่ค่อยมารบกวน สำหรับพืชผักผลไม้ที่มีเพลี้ยกินอยู่แล้วก็จะช่วยในการกำจัดเพลี้ยให้ตายลงไป
การถังเผาถ่านแบบง่าย
วัสดุและอุปกรณ์มีดังนี้
- สว่าน และดอกสว่าน
- ค้อน ตะปู
- ถัง 200 ลิตร
- ฝาถังพร้อมเหล็กรัด
- ดอกสว่านจิ๊กซอว์
วิธีการทำถังเผาถ่านแบบที่ 1 อย่างง่าย มีดังนี้
- ทำการเจาะฝาถังด้านบนขนาดรู 0.5 ซม. บริเวณศูนย์กลางฝาถังประมาณ15-20 รู
- ทำการเจาะก้นถังขนาดรู 2 ซม. ประมาณ 33 รู โดยทำการแบ่งเส้นเป็นกากบาท 8 ทิศ
การทำถ่านอันแท่งไร้ควัน
วัสดุและอุปกรณ์
- แป้ง
- ตาชั่ง
- น้ำ
- ตะแกรง
- ผงถ่านละเอียด
- ตู้อบถ่าน
- ถาด
- หม้อ
- ทัพพี
- เตาแก๊ส
- แม่พิมพ์
- กาละมัง
- กระบอกอัดแท่ง
ขั้นตอนและวิธีการทำ
- ตวงแป้ง 2 กรัม แล้วนำแป้งที่ตวงเสร็จแล้วมาละลายกับน้ำเปล่า 1.5 ลิตร
- เสร็จแล้วนำมาต้ม และคนไปด้วยจนได้น้ำแป้งที่เหลวและเหนียว (เป็นกาว)
- ชั่งผงถ่าน 2 กิโล แล้วนำมาเทใส่กาละมัง
- จากนั้นนำแป้งที่เหนียวเป็นกาว มาผสมกับผงถ่าน โดยเทน้ำแป้งที่เหนียวใส่ลงไปที่ละนิด แล้วคนให้ได้ที่ โดยให้สังเกตจากการปั้นด้วยมือให้มีรูปร่างเป็นก้อน จึงจะนำมาใช้งานได้
- นำมาตำในกระบอกที่เตรียมไว้ จะทำให้ได้เนื้อถ่านที่แน่น แล้วนำมาใส่แม่พิมพ์
- จากนั้นนำไปอบหรือตากแดด
ประโยชน์ของถ่านอัดแท่งไร้ควัน
ทำให้ถ่านไม้มีความบริสุทธิ์ ปราศจากสารก่อมะเร็ง และเมื่อนำไปใช้เป็นเชื้อเพลิงในการประกอบอาหารก็ไม่ทำให้เกิดสารพิษตกค้างอยู่ในอาหาร โดยเฉพาะอาหารประเภทปิ้งย่าง อีกทั้งยังผ่านกระบวนการบดและอัดให้เป็นก้อน ทำให้ถ่านที่ได้มีความหนาแน่นสม่ำเสมอ เมื่อติดไฟจะทำให้มีความร้อนสม่ำเสมอ ควบคุมความร้อนง่าย ไฟไม่แตกประทุ และมีควันน้อย
ข้อดีของถ่านอัดแท่งไร้ควัน
ข้อดีของถ่านอัดแท่ง คือ สามารถนำวัสดุต่าง ๆ ที่เหลือใช้จากการเกษตรมาผลิตถ่านได้ ไม่ว่าจะเป็น กะลามะพร้าว ไม้ไผ่ กะลาปาล์ม ซังข้าวโพด แกลบ ใบไม้ ขี้เลื่อยชานอ้อย และเศษไม้ปลายไม้ ฯลฯ สามารถกำหนดความแน่นของถ่านได้ตามต้องการ และลดค่าใช้จ่ายในการขนส่ง เนื่องจากถ่านมีรูปร่างและขนาดเหมือนกันทุกก้อน และสามารถกำหนดค่าความร้อนและอายุการใช้งานของถ่านอัดแท่งได้ โดยการนำวัสดุต่าง ๆ มาผสมเข้าด้วยกันเพื่อให้ได้ค่าความร้อนที่ต้องการ
ภาพและบรรยากาศของการอบรมการทำถังเผาถ่าน วิธีการทำน้ำด่างและวิธีการทำถ่านอัดแท่งไร้ควัน ณ ตำบลตะโกตาพิ อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ ประจำเดือนพฤศจิกายน
