ดิฉันนางสาวศุภนิดา สุขประเสริฐ ประเภทบัณฑิตจบใหม่ หลักสูตร ID10 : การพัฒนาผลิตภัณฑ์ตามอัตลักษณ์ เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน ตำบลกระสัง อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์
“ผักสวนครัวเพื่อการเลี้ยงชีพ”สวนตาป่องยายแดง
ตั้งอยู่ที่บ้านเลขที่ 26 บ้านหนองม้า ตำบลกระสัง อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่งสวนตาป่องยายแดงนั้นเป็นสวนผักที่ปลูกเพื่อการจำหน่ายซึงทำรายได้ต่อวันถึงวันละ 2000-3000 บาท!!! โดยผักที่ปลูกนั้นป้าแดงจะปลูกผักตามฤดูกาล เพื่อให้ได้ผลผลิตที่ต้องการตามท้องตลาดซึ่งการปลูกผักตามฤดูกาลเป็นการลดความเสี่ยงต่อการใช้สารเคมีในการกำจัดศัตรูพืช และพืชยังสามารถเติบโตได้อย่างมีประสิทธิภาพทำให้ได้ผลผลิตที่ดีและปลอดภัย
ในฤดูร้อนและฤดูฝนป้าแดงจะเลือกปลูก ต้นหอม มะเขือเทศ ผักบุ้ง พริกขี้หนูสวน เป็นต้น
ในฤดูหนาวป้าแดงจะปลูก ผักชีลาว ผักชีจีน ผักสลัด กะหล่ำปลี เป็นต้น
***การปลูกผักของป้าแดงนั้นบางชนิดป้าแดงก็ปลูกหมุนเวียนทั้งปีเพื่อให้เพียงพอต่อการขาย
ป้าแดงจะมีวิธีการปลูกและเทคนิคการขายยังไงเรามาเรียนรู้การทำสวนผักของป้าแดงตาป่องกันเถอะ
“การเตรียมดิน”
ป้าแดงทำการเตรียมดินโดยการไถถึง 2 ครั้ง การไถครั้งแรก เป็นการไถแปร โดยพลิกหน้าดินครั้งแรกเพื่อกำจัดวัชพืช และตากดินให้แห้ง การไถครั้งที่สองเป็นการไถดะ ใสปุ๋ย เคมีสูตร 15-15-15 และ ปุ๋ยอินทรีย์ (มูลวัว/มูลไก่) โดยไถขวางแนว เพือย่อยดินและคลุกเคล้าฟาง วัชพืช ฯลฯ ลงไปในดิน
ก่อนปลูกป้าแดงก็จะนำจอบมาพรวจดินอีกครั้งจึงจะทำการปลูกได้
“การปลูก การดูแลรักษาและการเก็บเกี่ยว”
ป้าแดงใช้เมล็ดพันธุ์และต้นกล้าที่ซื้อมาจากท้องตลาดซึ่งราคาของเมล็ดพันธุ์และต้นกล้าจะมีความแตกต่างกันออกไป อย่างเช่นมะเขือ กระป๋องละ 70 บาท แต่ป้าแดงก็มีเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ปลูกเองก็มีเช่น ผักชีลาว ผักสลัด
โดยการปลูกจำพวกมะเขือ พริกขี้หนู ผักขึ้นฉ่าย กะหล่ำปลีป้าแดงจะเพาะเมล็ดจากแปลงเล็กก่อนโดยการหว่านในระยะที่ไม่ถี่มาก
การปลูกมะเขือ ป้าแดงทำการหว่านเมล็ดในแปลงเพาะกล้าและเมื่อต้นกล้ามะเขือมีอายุ 25-30 วัน จึงย้ายกล้ามะเขือลงปลูกแปลงปลูก โดยแต่ละต้นห่างกันประมาณ 30 เซนติเมตร และใส่ปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 อัตราต้นละ 1/4 ช้อนชาทุกๆ 15 วัน หลังย้ายปลูกนาน 45-60 วัน มะเขือเปราะเริ่มทยอยผลผลิต สามารถเก็บผลผลิตไปบริโภคได้ หลังจากที่สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตมะเขือเปราะไปแล้วประมาณ 2 เดือน ควรตัดแต่งกิ่งออกบ้าง
การปลูกพริกขี้หนู ป้าแดงปลูกโดยการหว่านเมล็ดลงแปลงเพาะและทำการรดน้ำ เมื่อกล้าเริ่มงอกมีใบจริงอายุประมาณ 12–15 วัน ให้ถอนแยกต้นที่เป็นโรค ไม่สมบูรณ์ หรือต้นที่ขึ้นเบียดกันแน่นเกินไปทิ้ง ให้มีระยะห่างกันพอสมควร เมื่อต้นกล้าอายุ 30–40 วัน จึงย้ายลงปลูกในแปลงโดยระยะระหว่างต้น 50 เซนติเมตร ระยะระหว่างแถว 100 เซนติเมตร ปุ๋ยสูตร 15-15-15 อายุประมาณ 10-14 วัน หลังจากย้ายกล้า โดยโรยด้านข้างแล้วพรวนกลบลงในดิน หลังลงปลูกประมาณ 2 เดือนครึ่งถึง 3 เดือน ในระยะแรกพริกจะให้ผลผลิตไม่มากนัก แต่จะค่อยๆ เพิ่มปริมาณขึ้นตามลำดับ เมื่อต้นพริกมีอายุ 6-7 เดือน จะเริ่มโทรมและหยุดให้ผลผลิต
การปลูกขึ้นฉ่าย ป้าแดงก็ได้ทำการโรยเมล็ดลงในแปลงเพาะเหมือนกับพริกและมะเขือ และเมื่อต้นกล้าแตกใบจริง 3-4 ใบจึงทำการถอนแยก และนำไปปลูกโดยให้มีระยะ 2-3 นิ้ว หลังจากการย้ายกล้าลงแปลงใหม่ๆ ป้าแดงจะทำร่มเงาบังแสงแดดอยู่ประมาณ 3-4 วัน โดยค่อยๆ เปิดให้โดนแสงมากขึ้นทีละน้อยๆ จนกระทั่งต่อมาเปิดให้โดนแสงได้ตลอดวัน เมื่อกล้ามีอายุได้ 10-15 วัน ใช้สูตร 15-15-15 หรือ 13-13-21 โดยใช้ในอัตรา 30-50 กิโลกรัม / ไร่ ควรให้น้ำเป็นประจำเช้า-เย็น เก็บเกี่ยวได้หลังจากการย้ายกล้าไปประมาณ 50 วัน
การปลูกกะหล่ำปลี ป้าแดงจะปลูกโดยการใช้เมล็ดหว่านเป็นแนวยาวห่างกันประมาณ 5 เซนติเมตร เมื่อหว่านแล้วใช้เศษฟางคลุม เมื่อกล้างอกมีใบ 2 ใบ เลือกต้นอ่อนแอทิ้งไป และเมื่อกล้ามีอายุ 25-30 วัน ก็ทำการถอนเพื่อย้ายลงแปลงปลูกได้ เทคนิคการย้ายกล้าควรตัดปลายใบทิ้งบ้างในขณะย้ายกล้าเพื่อลดการเหี่ยวเฉา การนำกล้าลงแปลงควรทำตอนที่แสงแดดอ่อนและต้องรดน้ำทันทีหลังจากนำกล้าลงแปลงปลูกแล้ว ระยะปลูกห่างประมาณ 40-50 เซนติเมตร เมื่ออายุ 40 วัน ใส่ปุ๋ย สูตร 13-13-21 จำนวนครึ่งช้อนชา ต่อต้น และรดน้ำเป็นประจำทุกเช้า กะหล่ำปลีเก็บเกี่ยวได้ตอนอายุประมาณ 50–60 วันหลังย้ายกล้า โดยใช้มีดที่คมตัดบริเวณส่วนโคน ซึ่งจะมีน้ำหนักประมาณ 1-2 กิโลกรัม/ต้นขึ้นอยู่กับการดูแล การเก็บในระยะที่เหมาะสมจะได้หัวที่สมบูรณ์ ถ้าเก็บขณะอ่อนเกินไปหัวจะไม่แน่น จะเสียขนาดและน้ำหนัก แต่ถ้าทิ้งไว้นานเกินไปหัวจะหลวม ทำให้คุณภาพของหัวกะหล่ำปลีลดลง
การปลูกผักจำพวกผักบุ้ง ผักชีจีน ผักชีลาว ผักสลัด ผักชีฝรั่ง นั้น ป้าแดงจะปลูกโดยการหว่านเมล็ดลงในแปลงปลูกเลย ซึ่งหว่านให้เมล็ดห่างๆกันเพื่อที่ผักจะได้ต้นโตเลยลดการมาอาศัยอยู่ของแมลงที่เป็นพาหะนำโรคตัวสำคัญอีกด้วยนะ หลังจากหว่านเมล็ดแล้วนั้นป้าแดงจะนำฟางมาคลุมดิน และรดน้ำ และทำการรดน้ำเป็นประจำทุกเช้า
ซึ่งผักบุ้งเก็บเกี่ยวจำหน่ายได้ตั้งแต่อายุ 18-25 วันในฤดูร้อน และ เก็บเกี่ยวที่อายุ 24-25 วัน ในช่วงฤดูหนาว ซึ่งเป็นฤดูกาลที่พืชผักเติบโตช้า
ผักชีจีน ผักชีลาว และผักชีฝรั่ง จะเริ่มเก็บเกี่ยวได้เมื่ออายุประมาณ 40-45วัน ก่อนการเก็บเกี่ยวควรรดน้ำให้ชุ่มแปลงดินเพื่อการถอนผักชีที่ง่ายขึ้นทำให้ต้นผักชีไม่ขาด
ส่วนผักจำพวก กะเพรา โหระพา ผักแพว สาระแหน่ ป้าแดงปลูกโดยการน้ำต้นพันธุ์และเมล็ดมาปลูกซึ่งผักพวกนี้มีอายุการเก็บเกี่ยวที่ยาวนาน ป้าแดงจะทำแค่เพียงตัดแต่งกิ่งเพื่อให้กิ่งใหม่งอกออกมาเท่านั้น แต่หากว่าต้นกะเพราและโหระพามีอายุมากแล้วป้าแดงก็จะนำเมล็ดมาปลูกใหม่
และป้าแดงยังปลูกหอมแดง และกระเทียม ซึ่งป้าแดงได้ทำการปลูกในช่วงเดือนมกราคม โดยการปลูกนั้นป้าแดงจะมีหัวพันธุ์ที่เก็บไว้นำมาปลูก
โดยการปลูกหอมแดงต้องฉีดพ่นน้ำลงบนแปลงให้พอชุ่มหมาด แล้วนำพันธุ์หัวหอมแดงลงไปปลูก 1 หัว ต่อหลุม ระยะห่างกันระหว่างต้นและแถว 14-15 เซนติเมตร เสร็จแล้วนำฟางข้าวแห้งโรยปิดคลุมให้ทั่วแปลงปลูก เพื่อช่วยเก็บรักษาความชื้น และป้องกันไม่ให้วัชพืชงอกขึ้นมาแย่งอาหาร แล้วให้น้ำแต่พอชุ่ม หลังจากปลูกผ่านไป 20 วัน ใส่ปุ๋ยอินทรีย์โดยการหว่านให้ทั่วแปลง และหลังจากปลูก 40-45 วัน ได้ทำการฉีดฮอร์โมนพืชเพื่อบำรุงรากและใบ ในอัตรา 1 ช้อนโต๊ะ/น้ำ 20 ลิตร การให้น้ำในช่วงแรกหลังจากปลูกเสร็จแล้วได้จัดการให้น้ำทุกวันเช้าและเย็นนาน 7 วัน จากนั้นปรับเปลี่ยนเป็นให้น้ำวันละครั้งเฉพาะช่วงเช้า เมื่อให้น้ำไปนาน 65 วัน การให้น้ำก็จะลดลง การเก็บเกี่ยว เมื่อต้นหอมเจริญเติบโตอายุ 50-60 วัน เป็นช่วงต้นหอมเริ่มออกดอก ได้ตัดเก็บดอกนำไปขายเป็นรายได้ เมื่อต้นหอมแดงเจริญเติบโตมีอายุ 80 วันขึ้นไป ก็เริ่มแก่ ได้เริ่มทยอยเก็บเกี่ยว ก่อนเก็บเกี่ยวในตอนเช้าให้น้ำทั่วแปลงหอมแดงแต่พอชุ่ม เพื่อปรับให้ดินนุ่ม พอถึงช่วงบ่ายเย็นเข้าไปเก็บเกี่ยวจะช่วยทำให้การถอนดึงเก็บได้ง่าย
การปลูกกระเทียม ให้น้ำก่อน และใช้กลีบกระเทียมจิ้มลงไปโดยลึกประมาณ 2 ใน 3 ส่วนของกลีบ เป็นแถวตามระยะปลูก 10 x 10 -15 ซม. หลังปลูกใช้ฟางคลุมแปลงเพื่อควบคุมวัชพืช ที่จะมีขึ้นในระยะแรก เก็บความชื้นและลดความร้อนเวลากลางวัน ควรให้น้ำก่อนปลูก และหลังปลูกกระเทียมควรได้รับน้ำอย่างเพียงพอ และสม่ำเสมอในช่วงระหว่างเจริญเติบโต 7-10 วัน/ครั้ง สรุปแล้วจะให้น้ําประมาณ 10 ครั้ง/ฤดู ควรงดการให้น้ําเมื่อกระเทียมแก่จัด ก่อนเก็บเกี่ยว 2-3 สัปดาห์ เมื่ออายุประมาณ 20 วันหลังปลูกใส่ปุ๋ยอินทรีย์โดยการหว่านให้ทั่วแปลง และหลังจากปลูก 40-45 วัน ได้ทำการฉีดฮอร์โมนพืชเพื่อบำรุงรากและใบ ในอัตรา 1 ช้อนโต๊ะ/น้ำ 20 ลิตร เมื่อมีอายุ 90-120 วันก็สามารถเก็บเกี่ยวได้
การเก็บผักนั้นป้าแดงจะทำการเก็บหลังจากรดน้ำในเวลาเช้า และนำมาล้างทำความสะอาดที่สระน้ำ จากนั้นจึงนำมาเด็ดใบที่เหลืองและไม่สวยออก และทำการมัดผัก โดยจะมีมัดรวมต้นหอมผักชี หรือแบบแยกก็มี ซึ่งมัดใหญ่ๆแบบนี้ป้าแดงขายเพียงมัดละ 5 บาท!!! ถูกมากๆ
โดยขายที่ตลาดเขากระโดงในวัน อังคาร,ศุกร์ และขายที่ตลาดนัดสี่แยกกระสังในวันพุธ,อาทิตย์ และหยุดพักวันจันทร์และพฤหัสบดี ใครอยากอุดหนุนผักสวยๆจากสวนป้าแดงก็สามารถไปซื้อได้ตามวันที่บอกในข้างต้น โดยตลาดนัดสี่แยกกระสังร้านของป้าแดงจะอยู่ตรงข้ามร้านขนมถังแตกโบราณ ถ้าใครไปแล้วไม่เจอป้าแดงไม่ต้องตกใจไปเพราะคนที่ขายจะเป็นลุงป่องและลูกสะใภ้นะคะ ป้าแดงและลุงป่องจะทำการเก็บผักสดๆในตอนเช้าของวันที่จะขายและนำไปแช่เย็นเตรียมขายในตอนเย็น มั่นใจได้ว่าทุกคนจะได้ผักสดใหม่ทุกวันแน่นอน
จุดอ่อนของผลิตภัณฑ์นี้คือการที่เกษตรกรยังใช้สารเคมีในการปลูกและบำรุงรักษาทำให้ต้นผักโตเร็วและสวยน่ารับประทานแต่อาจเกิดสารตกค้างภายในผักเป็นอันตรายต่อผู้บริโภคได้ ซึ่งการจะให้เกษตรกรหันมาทำเกษตรอินทรีย์นั้นเกษตรกรจะเห็นว่าผลผลิตที่ได้มันไม่คุ้มกับราคาและเวลาที่เสียไปและจุดอ่อนอีกอย่างคือเกษตรกรไม่ไม่ปลูกผักที่มีความหลายหลายเน้นปลูกแค่ตามฤดูกาลซึ่งบางชนิดล้นตลาดทำให้ได้ราคาไม่ดี
