การป้องกันกำจัดโรคและแมลงในการผลิตพืชปลอดภัยจากสารพิษ
1.ความหมายและหลักการการผลิตพืชหรือผักปลอดภัยจากสารพิษ
หมายถึง การผลิตพืชหรือผัก ผลผลิตที่ได้จะต้องไม่มีสารพิษตกค้าง และถ้ามีก็อยู่ในระดับที่ต่ำกว่ามาตรฐานที่กฎหมายกำหนด(กระทรวงสาธารณสุข) ซึ่งสามารถตรวจสอบได้ทางเคมีและวิธีวิเคราะห์ (มาตรฐานสากล)
กระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการผลิตพืชหรือผักปลอดภัยจากสารพิษ
พันธุ์พืชหรือผัก การเขตกรรม ความอุดมสมบูรณ์ของดิน การบรรจุ การเก็บเกี่ยว การตลาด การขนส่ง การป้องกันและกำจัดศัตรูพืช
หลักการ คือ การปลูกพืชหรือผักที่ไม่ใช้สารเคมีหรือใช้สารเคมีในการผลิตให้น้อยที่สุด หรือใช้ตามความจำเป็นและใช้อย่างถูกต้อง โดยยึดหลักการนำวิธีผสมผสานมาประยุกต์ใช้กับการผลิตพืชผักปลอดภัยจากสารพิษ เพื่อความปลอดภัยของเกษตรกรของผู้บริโภค และรักษาสิ่งแวดล้อม
1.1ประโยคของการผลิตพืชหรือผักปลอดภัยจากสารพิษมี ดังนี้
- พืชหรือผักที่มีคุณภาพดีสวยงามปลอดภัยต่อผู้บริโภค
- ผู้ผลิตพืชหรือผักปลอดภัยจากสารพิษมีสุขภาพอนามัยที่ดีขึ้น
- ลดต้นทุนในการผลิตหรือผักปลอดภัยจากสารพิษ
- เกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้น
- ลดปริมาณการนำเข้าสารเคมีที่ใช้ในการป้องกันกำจัดโรคและแมลงศัตรูพืชหรือผัก
1.2 สาเหตุการเกิดสารพิษตกค้างในพืชหรือผักมีหลายสาเหตุ ดังนี้
1.พฤติกรรมของผู้บริโภค
2.ผู้ผลิตเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัวไม่คำนึงถึงผู้บริโภค
3.ผู้ผลิตขาดความรู้ความเข้าใจในการใช้สารเคมีกำจัดโรคและแมลงศัตรูพืชหรือผัก
4.ประชาชนมีรายได้และค่าครองชีพต่ำ
2.วิธีการผลิตพืชหรือผักให้ปลอดภัยจากสารพิษมีขั้นตอนดังต่อไปนี้
2.1 เลือกพื้นที่ปลูกเหมาะสมควรเป็นดังนี้
- สภาพพื้นที่
- ลักษณะดิน
- แหล่งน้ำ
2.2 การเลือกชนิดและพันธ์พืชหรือผักให้เหมาะสม
2.3 การคัดเลือกและเตรียมเมล็ดพันธุ์มีวิธีดังต่อไปนี้
- แช่เมล็ดในน้ำอุ่นที่อุณหภูมิ 50- 55 องศาเซลเซีย เป็นเวลา 10-15 นาที ช่วยกำจัดเชื้อรากระตุ้นการงอกของเมล็ด
- โดยการคลุกเมล็ดตอนเพาะกล้า เช่น เมทาแลคซิล38%SD(เอพรอน)
2.4 การเตรียมพื้นที่และดินปลูกมีขั้นตอนดังนี้
1.ปรับพื้นที่ให้เรียบ
2.จัดทำคูระบายน้ำในแปลงให้เพียงพอ
3.ทำลายพื้นที่ที่เป็นแหล่งหลบซ่อนของศัตรูพืชหรือผักที่เราปลูกให้หมด
4.กำจัดวัชพืชบนแปลงปลูกให้หมด
5.เตรียมดินไถตากดินไว้ประมาณ 7 วัน
6.ไถครั้งที่ 2 หรือไถพรวนพร้อมที่จะปลูก
7.ปรับสภาพดิน(ดินกรด) ด้วยการหว่านปูนขาว ปูนมาร์ล ปูนโดโลไมท์ ให้ดินมีสภาพเป็นกลาง
2.5 การปรับปรุงดินให้เหมาะสมต่อการผลิตพืชหรือผักปลอดภัยจากสารพิษทำได้ดังนี้
- ปรับปรุงดินทางด้านกายภาพ เช่น ขนาด รูปทรง สี ความหยาบละเอียด ฯลฯ
- การปรับปรุงทางด้านเคมีได้แก่ ความเป็นกรดเป็นด่างปริมาณอินทรีย์วัตถุปริมาณธาตุอาหารต่างๆ
- การปรับปรุงดินทางด้านชีวภาพจำนวนของจุลินทรีย์ในดินที่เป็นประโยชน์ต่อสิ่งมีชีวิตตั้งแต่เล็กไปหาใหญ่
2.6การควบคุมวัชพืชในการผลิตพืชหรือผักปลอดภัยจากสารพิษ
ประเภทของวัชพืชที่ขึ้นแข่งขันกับพืชผักในแปลงแบ่งได้ดังนี้
1.วัชพืชใบแคบ ได้แก่ พืชพวกตระกูลหญ้าต่างๆ
2.วัชพืชใบกว้าง ได้แก่ พวกพืชที่มีใบเลี้ยงคู่ เช่น ผักขม ผักเนี้ยหิน
3.วัชพืชน้ำ เช่น กก
2.7การป้องกันกำจัดโรคเพื่อการผลิตพืชหรือผักปลอดภัยจากสารพิษมีขั้นตอนดังนี้
- การทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์
- การเลือกพื้นที่ปลูก
- การใช้พลังงานความร้อนจากแสงอาทิตย์
- การเลือกระยะเวลาปลูกให้เหมาะสม
- การทำความสะอาดแปลงปลูกหลังเก็บเกี่ยว
- การปลูกพืชหมุนเวียน
- การเพิ่มธาตุอาหารที่จำเป็นให้กับพืชหรือผัก
- ปฏิบัติดูแลอย่างใกล้ชิดและสม่ำเสมอ
- การใช้เชื้อราควบคุมโรค
- การใช้สารเคมีป้องกันและกำจัดโรค
2.8 การป้องกันกำจัดแมลงศตรูพืชหรือผักโดยวิธีกล
2.8.1. การใช้กับดักกาวเหนียว มีขั้นตอนการใช้ดังนี้
1.เหลาปลายไม้ใช้เสียบกับปากกระป๋องพลาสติกสีเหลือง(ยาว60 เซนติเมตร) และเสี้ยมโคนให้แหลม
2.นำกระป๋องพลาสติกสีเหลืองครอบลงปลายไม้ ใช้ตะปูตอกยึดกับดักไว้กับไม้เสียบให้แน่น
3.นำกลับดักสีเหลืองไปติดตั้งในแปลงปลูกพืชหรือผักโดยใช้ระยะห่าง 4 × 4 เมตรสูงจากพื้น 30 – 50 เซนติเมตร
4.ในช่วงฤดูหนาวแมลงศัตรูมีมากอาจใช้ 15-20 กับดัก/ไร่ หากเป็นช่วงฤดูฝน แมลงศัตรูมีมากอาจเพิ่มเป็น 60- 80 กับดัก/ไร่
5.ทากาวเหนียวที่เตรียมไว้ลงบนกับดักสีเหลืองให้ทั่ว
6.หลังจากที่กาวเหนียว(คินริว แทงเกิลฟุตไบโอกลู-ซี) ได้ประมาณ 10 – 15 วัน จึงนำกาวเหนียวมาป้ายครั้งใหม่อีกที (ควรทำความสะอาดกับดักเก่าให้เรียบร้อยก่อนนำมาใช้ใหม่
2.8.2. การใช้กับดักแสงไฟ เป็นวิธีที่ง่ายและสะดวกประหยัดมีประสิทธิภาพสูง ช่วยลดปริมาณการใช้สารเคมีได้มาก หลอดไฟที่ใช้ควรเป็นหลอดไฟสีม่วงหรือสีน้ำทะเล ซึ่งอาจใช้ภาชนะที่บรรจุน้ำหรือน้ำมันเครื่อง(ผสมผงซักฟอก) หลอดไฟอยู่สูงจากพื้นประมาณ 1.50 เมตร และหลอดไฟอยู่ห่างจากภาชนะรองรับแมลงประมาณ 30 เซนติเมตร (ควรปิดส่วนบนของหลอด)
2.8.3. การใช้พลาสติกสีเทา-เงิน คลุมแปลง ช่วยป้องกันแมลงพาหะโรคพืชหรือผัก เช่น เพลี้ยอ่อน เพลี้ยไฟ ไร นอกจากนี้ยังช่วยป้องกันวัชพืชและรักษาความชื้นในดิน
2.8.4. การใช้มุ้งตาข่ายไนล่อน หรือที่เราเรียกว่าผักกางมุ้ง
2.9 การป้องกันกำจัดแมลงสัตว์ศัตรูพืชหรือผักโดยอาศัยศัตรูธรรมชาติ
สำหรับวิธีการป้องกัน วิธีนี้นิยมนำมาใช้กับผัก ได้แก่ แมลงตัวห้ำและตัวเบียน หรืออาจใช้สิ่งมีชีวิตเล็กๆ เช่น ไวรัส แบคทีเรีย ไส้เดือนฝอย ได้แก่
1.ตัวห้ำ เป็นแมลงที่สามารถทำลายศัตรูพืชหรือผักได้ทุกวัย ตัวห้ำที่เป็นแมลงศัตรู เช่น ด้วงเต่า มวนพิฆาต มวนเพชณฆาต แมลงช้างปีกใส ฯลฯ
2.ตัวเบียน หมายถึง แมลงประเภทที่เบียดเบียนเหยื่อหรือเกาะกินอยู่กับเหยื่อจนกระทั่งเหยื่อตายเพื่อการดำรงชีวิต ได้แก่ แตน เบียน ไข่ไตรโคแกรมม่า
3.เชื้อไวรัสมีการนำเชื้อไวรัสมาใช้กับการป้องกันกำจัดแมลงศัตรูพืชที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดคือ NPV (Nuclear Pelyhedrosis Virus) ซึ่งมีหลายตัว NPV ของหนอนกระทู้หอม หนอนกระทู้ผัก หนอนเจาะสมอฝ้าย
4.เชื้อแบคทีเรีย เป็นจุลินทรีย์อีกชนิดหนึ่งทำให้เกิดโรคกับแมลงศัตรูพืชผักได้ ที่นิยมใช้กันอย่างกว้างขวาง คือ บาซิลัส ทรูลิงเจนสิลหรือที่เรียกว่า “บีที”(BT) โดยสามารถควบคุมแมลงศัตรูพืชหรือผักได้หลายชนิด เช่น หนอนใหญ่ผัก หนอนคืบกะหล่ำ หนอนกระทู้ผัก
5.ไส้เดือนฝอย เป็นศัตรูธรรมชาติอีกชนิดหนึ่งของแมลง ไส้เดือนฝอยได้พัฒนาเป็นสารชีวพันธุ์สามารถป้องกันกำจัดหนอนแมลงศัตรูพืชหรือผักได้ เช่น ด้วงหมัดผัก หนอนกระทู้หอม
2.10 การป้องกันกำจัดแมลงศัตรูพืชผักโดยใช้สารสกัดจากสะเดา
2.11 การป้องกันกำจัดแมลงศัตรูพืชโดยใช้สารเคมี
3.สรุปการป้องกันกำจัดโรคและแมลงศัตรูพืชผักปลอดภัยจากสารพิษ มีดังนี้
1.เลือกพื้นที่ที่เหมาะสมในการผลิต
2.ควรมีแหล่งน้ำที่เพียงพอและไม่ปนเปื้อนสารพิษ
3.อยู่ใกล้กลับแหล่งวัตถุดิบที่จะใช้ในการผลิตพืชหรือผัก
4.ใช้เมล็ดพันธุ์ที่ปราศจากการเจือปนหรือมีโรคและแมลงทำลาย(เปอร์เซ็นต์ความงอกสูง)
5.ผู้ผลิตควรมีการวางแผนล่วงหน้าในการป้องกันกำจัดโรคและแมลงศัตรูพืชหรือผักปลอดภัยจากสารพิษ
6.นำเอาวิธีป้องกันกำจัดโรคและแมลงศัตรูพืชหรือผักปลอดภัยจากสารพิษมาประยุกต์ใช้ตามความเหมาะสม