การสานกระติบข้าวจากไม้ไผ่ของชุมชน ตำบลบ้านด่าน ”
ข้าพเจ้า นายตะวัน ศรีจันทร์ ประเภท นักศึกษา หลักสูตร: การพัฒนาสินค้าหัตถกรรม คหกรรมในชุมชนสู่มาตรฐาน NS01
กระติบข้าว ถือว่าเป็นของใช้ประจำบ้านที่มีมาอย่างยาวนาน ซึ่งเป็นการวิวัฒนาการเกี่ยวกับการถนอมข้าวเหนียวให้มีความนุ่ม และเก็บไว้รับประทานได้นานขึ้นการสานกระติบข้าวเป็นภูมิปัญญาท้องถื่นที่สืบทอดกันมารุ่นสู่รุ่นยาวนานซึ่งการสานกระติบข้าวสามารถทำได้จากวัสดุหลายอย่าง เช่น ใบจาก ใบตาล ใบลาน เป็นต้น แต่ที่นิยมใช้ทำมาก และมีคุณภาพดีที่สุด ต้องทำจากไม้ไผ่เพราะไม่ไผ่มีความแข็งแรงและยืดหยุ่นได้ดีและความแข็งแรงคงทน และมีอายุการใช้งานที่นานกว่าและเป็นพืชท้องถิ่นในชุมชนที่หาได้ง่าย ช่วยไห้ต้นทุนในการสานกระติบข้าวค่อนข้างน้อย บางครอบครัวซึ่งยึดเป็นอาชีพเสริมเพิ่มรายได้ในช่วงว่างเว้นจากการทำนา
วัสดุที่ใช้ทำกระติบข้าว 1. ไม้ไผ่บ้าน 2. ด้ายไนล่อน 3. เข็มเย็บผ้าขนาดใหญ่ 4. กรรไกร 5. มีดโต้ 6. เลื่อย 7. เหล็กหมาด (เหล็กแหลม) 8. ก้านตาล 9. เครื่องขูดตอก 10. เครื่องกรอด้าย
ซึ่งกลุ่มหัตถกรรมจักสานบ้านด่านจึงใช้ ไม้ไผ่ ซึ่งเป็นวัสดุที่มีอยู่มากในหมู่บ้านและพื้นที่ใกล้เคียงมาจักสานเป็นกระติบข้าวการสานกระติบข้าวนอกจากจะเป็นการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นแล้ว ยังเป็นผลิตภัณฑ์ที่สามารถสร้างรายได้ให้กับชาวบ้านด้วย ซึ่งในปัจจุบันในการสานกระติบข้าวนิยมการเพิ่มลวดลายหรือสีสันในตัวไม้ไผ่ที่ใช้ในการจักสานกระติบข้าวเพื่อความสวยงามและดึงดูดผู้ซื้อ ตัวอย่างลายที่นิยมจักสารในการขายคือ ลายตองสี่ ลายดอกผักแว่น ซึ่งเป็นลวดลายที่ชาวบ้านนิยมจักสานมากที่สุด เพราะเป็นลายพื้นฐานและเป็นลวดลายที่สวยงามบ่งบอกถึงความเป็นภูมิปัญญาอีสาน
สรุปจากข้อมูลที่ได้ทราบเกี่ยวกับการประกอบอาชีพการจักสารกระติบข้าวจากไม้ไผ่พบว่ายังมีคนที่ทำการจักสานกระติบข้าวจากไม้ไผ่อยู่แต่เพียงมีคนกลุ่มน้อยที่ยังประกอบอาชีพ โดยมีการวางจำหน่ายในพื้นที่ชุมชนหรือชุมชนใกล้เคียง ในราคา ใบละ 80-300 โดยขึ้นอยู่กับขนาดและลวดลายของกระติบข้าว การวางขายจึงได้หาแนวทางการพัฒนาที่เป็นประโยชน์ต่อชุมชน โดยคณะทีมงานได้วางแผนจัดทำโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการการตลาดออนไลน์และออนไซต์ ซึ่งจะมีการให้ความรู้เกี่ยวกับการขายสินค้าในรูปแบบต่างๆ เช่น การขายสินค้าผ่านทางเพจเฟสบุ๊ก การขายผ่านแอปพลิเคชันการซื้อขายสินค้าออนไลน์ การขายสินค้าตามชุมชนต่างๆ เป็นต้น การจักสานกระกระติบข้าวจากไม้ไผ่จึงจัดเป็นภูมิปัญญาอีสานที่คนรุ่นหลังควรอนุรักษ์และสืบทอดไว้ เพราะการจักสานกระติบข้าวจากไม้ไผ่นอกจากจะสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ยังสามารถสร้างรายได้แก่ครัวเรือนและเป็นการขยายและกระจายรายได้สู่ชาวบ้านในชุมชนได้
ตัวอย่างลายดอกผักแว่น
ตัวอย่างลายตองสี่
นายตะวัน ศรีจันทร์
ภาคนักศึกษา
ภาคนักศึกษา
