เมื่อวันที่ 6 กรกฎาคม 2564 ได้ลงพื้นที่ปฏิบัติงานจัดโครงการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ เพื่อให้ผู้สูงอายุได้รับการดูแลสุขภาพฟื้นฟูสมรรถภาพร่างกายอย่างถูกต้อง สามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข และได้ให้ความรู้การดูแลตัวเองในสถานการณ์โรคระบาดไวรัสโคโรนา 2019 จากการจัดโครงการจึงได้รับมอบหมายให้เขียนบทความเรื่องภูมิปัญญากับการดูแลสุขภาพ ซึ่งการดูแลสุขภาพหนังศรีษะและเส้นผมด้วยมะกรูดเป็นภูมิปัญญาที่มีมาแต่โบราณและยังใช้กันมาจนถึงปัจจุบันนี้
มะขุน มะขูด (ภาคเหนือ) มะขู (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ส้มกรูด ส้มมั่วผี (ภาคใต้) เป็นไม้ต้นขนาดเล็ก สูง 2-8 เมตร เปลือกต้นเรียบ สีน้ำตาล มีหนามแหลมตามกิ่งก้าน ใบ เป็นใบประกอบที่มีใบย่อยใบเดี่ยวสีเขียวเข้ม มีต่อมน้ำมันอยู่ตามผิวใบ มีกลิ่นหอมเฉพาะ ดอก ออกเป็นช่อตามซอกใบที่ปลายกิ่งดอกสีขาว ผล เป็นรูปทรงกลมหรือรูปไข่ ผิวขรุขระ มีต่อมน้ำมัน ผลอ่อนสีเขียวแก่ สุกเป็นสีเหลือง มีรสเปรี้ยว เป็นสมุนไพรคู่ครัวไทยมาอย่างยาวนาน เพราะนิยมใช้เป็นส่วนผสมในเครื่องแกงที่จำเป็นอย่างขาดไม่ได้เลย ซึ่งโดยปกติแล้วเรามักจะนิยมใช้ใบมะกรูดและผิวมะกรูดมาเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องปรุงอาหารหลายชนิด นอกจากมะกรูด จะใช้เป็นเครื่องประกอบในอาหารต่าง ๆ แล้ว ก็ยังมีประโยชน์ในด้านอื่น ๆ อีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็นในด้านของความงามและในด้านของยาสมุนไพร นอกจากนี้ยังถือว่าเป็นไม้มงคลที่นิยมปลูกไว้บริเวณบ้านอีกด้วย
มะกรูดสามารถนำไปใช้ได้ทุกส่วนของต้น จะใช้ในส่วนของผลมะกรูดเพื่อดูแลสุขภาพหนังศรีษะและเส้นผมเพื่อขจัดรังแค เนื่องจากรังแคสามารถเกิดขึ้นได้กับหนังศีรษะทุกประเภท เพราะสาเหตุของการเกิดรังแคมาจากการมีสุขภาพหนังศีรษะที่อ่อนแอ รวมถึงเกิดจากการเจ็บป่วยจากโรคบางประเภท ส่งผลทำให้หนังศีรษะหลุดลอกเป็นสะเก็ดสีขาวที่ปรากฏอยู่บนหนังศีรษะและเส้นผม โดยให้เรานำมะกรูดมาเผาไฟพอให้มีน้ำมันไหลออกมาจากผิวมะกรูด จากนั้นให้นำผลมะกรูดที่เผาแล้วมาผ่าครึ่ง แล้วบีบน้ำมะกรูดมาชโลมให้ทั่วหนังศีรษะ หมักทิ้งไว้ประมาณ 15-30 นาที จากนั้นจึงล้างออกด้วยน้ำสะอาด ทำเช่นนี้เป็นประจำ จะพบว่ารังแคจะเริ่มลดน้อยลงไปอย่างเห็นได้ชัด หรือนำผลมะกรูดสดมาคั้นเอาเฉพาะน้ำ แล้วเอาน้ำมะกรูดที่ได้มาชโลมเส้นผมให้ทั่ว หมักผมทิ้งไว้ 30 นาทีเสร็จแล้วก็ล้างออกให้สะอาด แล้วสระผมด้วยแชมพูตามปกติ ใช้สระผมเพื่อทำความสะอาดทำให้ผมดกเงางาม ป้องกันผมหงอก แก้ปัญหาผมร่วง ความเปรี้ยวของน้ำมะกรูดยังมีฤทธิ์เป็นกรดช่วยขจัดคราบแชมพู หรือชำระล้างสิ่งอุดตันต่างๆ ตามรูขุมขนบนหนังศีรษะ แล้วยังทำให้ผมหวีง่ายอีกด้วย
ใบมะกรูดและผลมะกรูดสามารถเก็บรักษาเพื่อใช้ประโยชน์ได้ โดยการนำใบมะกรูดไปล้างน้ำให้สะอาดแล้วนำไปจากแห้งจากนั้นนำไปอบอีกครั้งจนแห้งสนิท ส่วนผลมะกรูดให้นำมาฝานผิวแล้วนำมาตากแดดทันทีให้แห้งสนิทประมาณ 4-5 วัน จากนั้นนำไปอบจนแห้งสนิทแล้วเก็บบรรจุใส่ถุงหรือกล่องเพื่อใช้ประโยชน์ต่อไป
