สมุนไพรใช้ในการอยู่ไฟของมารดาหลังคลอด
ข้าพเจ้านางสาวพรนัชชา แฉล้มรัมย์ บัณฑิตจบใหม่
หลักสูตร: การพัฒนาสินค้าหัตถกรรม คหกรรมในชุมชนสู่มาตรฐาน NS01
ในอำเภอบ้านด่าน ตำบลบ้านด่าน จังหวัดบุรีรัมย์ นั้นมีผู้สูงอายุอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก ซึ่งบ้านแต่ละหลังนั้นมักจะมีภูมิปัญญาชาวบ้านที่สืบทอดต่อมากันรุ่นสู่รุ่น รวมไปถึงเรื่องเกี่ยวกับสมุนไพรเพื่อการดำรงชีวิต โดยอาศัยพืชผักจากธรรมชาติรอบตัวเรา ซึ่งสามารถนำมาใช้ทั้งเป็นส่วนผสมในการประกอบอาหาร และการใช้เพื่อรักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ ซึ่งในครอบครัวของข้าพเจ้าเองก็มีการสืบทอดภูมิปัญญานั้นต่อกันมาเช่นกัน หนึ่งในนั้นคือการทำสมุนไพรที่ใช้ในการอยู่ไฟของมารดาหลังคลอด
ข้าพเจ้าเคยเห็นย่าทำสมุนไพรตากแห้งให้กับญาติที่เพิ่งคลอดลูกเพื่อใช้ในการอยู่ไฟ จากวันนั้นจวบจนปัจจุบันยังคงเห็นท่านทำไปให้ญาติบ่อยครั้ง เพราะนอกจากสมุนไพรเหล่านี้จะใช้ในการอยู่ไฟได้แล้ว ยังสามารถช่วยในเรื่องของการลดน้ำหนักและสุขภาพได้ดีอีกด้วย โดยสมุนไพรที่นำมาใช้นั้นมีทั้งหมด 5 ชนิด ได้แก่ สมุนไพรชนิดที่หนึ่ง หัวไพล ช่วยในการลดอาการปวดเมื่อยตามตัว ทำให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย บำรุงเลือดและลดความดันได้ดี สมุนไพรชนิดที่สอง รากตะไคร้ เป็นสมุนไพรที่ช่วยในการขับเหงื่อขับลม ลดความดันโลหิตได้ดี รวมถึงมีกลิ่นหอมอีกด้วย สมุนไพรชนิดที่สาม ใบมะขาม เป็นสมุนไพรช่วยในการขับเลือดขับลมเช่นกัน สมุนไพรชนิดที่สี่ ใบเปล้า ช่วยทำให้เลือดไหลเวียนดีขึ้น และลดอาการวิงเวียน สมุนไพรชนิดที่ห้า ผักบุ้งนา เป็นสมุนไพรที่ไม่ค่อยมีคนใส่ผสมกับสมุนไพรในการอยู่ไฟมากนัก ซึ่งมีผลช่วยในเรื่องของผิวพรรณ ทำให้ดูกระจ่างใสขึ้น ส่วนผสมในการอยู่ไฟเหล่านี้เป็นภูมิปัญญาที่ได้ต่อมาจากรุ่นทวดทำให้เหล่าลูกหลานใช้ในการอยู่ไฟหลังคลอด โดยมีวิธีการทำโดยการนำส่วนผสมทั้งหมดมาหั่นเป็นชิ้นแล้วนำไปตากให้แห้ง เมื่อสมุนไพรทุกอย่างแห้งดีก็นำมารวมกันแล้วสามารถนำไปใช้ในการอยู่ได้ทันที
การอยู่ไฟนั้นเป็นสิ่งที่สำคัญสำหรับมารดาหลังคลอด เนื่องจากช่วยทำให้บาดแผลนั้นสมานตัวและขับน้ำคาวปลาให้ออกจากมดลูกได้เร็วยิ่งขึ้น ไม่ว่าปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์นั้นจะก้าวไกลไปมาก แต่การใช้สมุนไพรในการอยู่ไฟก็ยังคงเป็นเรื่องสำคัญ คนในตำบลบ้านด่านส่วนใหญ่มีความสามารถในการทำสมุนไพรในการอยู่ไฟกันมาก หากแต่นำมาใช้สำหรับคนในครอบครัวเท่านั้น ดังนั้นจึงควรมีการส่งเสริมเกี่ยวกับสมุนไพรให้กับชาวบ้านในตำบลบ้านด่านได้นำความรู้ในด้านสมุนไพรที่มี ให้กระจายส่งต่อไปอย่างแพร่หลาย รวมทั้งนำความรู้เหล่านั้นมาต่อยอดสร้างรายได้ให้แก่ครัวเรือนอีกด้วย
