การดูแลสุขภาพด้วยว่านไพลสมุนไพรพื้นบ้าน
ข้าพเจ้านางสาวชลิตา ฤทธิรงค์ บัณฑิตจบใหม่
หลักสูตร: การพัฒนาสินค้าหัตถกรรม คหกรรมในชุมชนสู่มาตรฐาน NS01
สุดยอดสมุนไพรอีกตัวหนึ่งของบ้านเราที่ถูกหยิบใช้มาตั้งแต่สมัยโบราณก็คือ “ ไพล ” บ้างก็เรียกว่านไพล ปูขมิ้น ว่านไฟ ไพลเหลือง แล้วแต่ภูมิภาค ซึ่งเป็นการดูแลสุขภาพด้วยว่านไพลซึ่งเป็นสมุนไพรในท้องถิ่นตำบลบ้านด่าน อำเภอบ้านด่าน จังหวัดบุรีรัมย์ เป็นพืชที่มีสรรพคุณเพิ่มความงามให้ผิว รักษาโรคผิวหนัง กำจัดสิ่งสกปรกบนผิวหนัง ให้ผิวเต่งตึง เพื่อสุขภาพผิวและความงามแบบธรรมชาติปัญหาผิวพรรณ อีกทั้งยังสามารถบรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ และขับลม
ไพล หรือว่านไพล เป็นพืชล้มลุกที่มีเหง้าอยู่ใต้ดิน ลำต้นขึ้นเป็นกอ ออกดอกช่อสีนวลกับใบประดับสีออกม่วงแดง ทุกส่วนสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ทั้งหมด ส่วนดอกมีสรรพคุณช่วยขับโลหิตและกระจายเลือดเสีย ส่วนลำต้นช่วยเรื่องปรับสมดุล ใบช่วยแก้ปวดเมื่อยหรือมีไข้ และรากช่วยบรรเทาอาการเลือดกำเดาไหลได้ แต่ส่วนที่สำคัญและมีคุณค่ามากที่สุดก็คือส่วนเหง้าที่แก่จัดได้ที่แล้ว มีสรรพคุณและสารสำคัญหลากลายจนได้จัดเป็นหนึ่งเครื่องยาสมุนไพร สมุนไพรที่มีผลต่อความงามของผิวพรรณ อย่าง ว่านไพล ที่มีการปลูกตามท้องถิ่นและยังมีสรรพคุณของว่านไพลอีกมากมาย ได้แก่
- สรรพคุณของไพลบรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ และขับลม: ไพลเป็นสมุนไพรที่ถูกจัดกลุ่มให้อยู่ในประเภทเดียวกับ ขิง ข่า ขมิ้น เป็นต้น และคุณสมบัติอย่างหนึ่งที่สมุนไพรในกลุ่มนี้มีเหมือนกันก็คือ ช่วยขับลมในช่องท้องได้ดี จึงลดอาการท้องอืดท้องเฟ้อได้ทั้งหมด โดยจะใช้เป็นเหง้าแห้งบดละเอียดปริมาณ 1 ช้อนชา ชงกับน้ำร้อนที่ผสมเกลือลงไปเล็กน้อย ดื่มเหมือนชาเป็น
- สรรพคุณของไพลบรรเทาอาการบิดหรือท้องเสีย: โรคบิดและท้องเสียนั้นมีความรุนแรงหลายระดับ และบางครั้งก็เป็นเชื้อโรคที่ร้ายแรง ดังนั้นการรักษาหรือบรรเทาอาการด้วยสมุนไพรก็ต้องเลือกใช้ตามความเหมาะสมด้วย หากเป็นหนักก็ควรเข้าพบแพทย์เพื่อขอคำปรึกษาดีกว่า วิธีการใช้ไพล ก็คือ ฝานเหง้าสดให้เป็นแว่นบาง ๆสัก 4-5 แว่น บดให้ละเอียดแล้วคั้นเอาแต่น้ำ เมื่อได้แล้วจึงเติมเกลือเล็กน้อย ทานจนหมด หรือจะเปลี่ยนเป็นการฝนด้วยน้ำปูนใสแล้วทานก็ได้เหมือนกัน
- สรรพคุณของไพลบรรเทาอาการของโรคหอบหืด: ไพลมีสารออกฤทธิ์สำคัญที่มีผลต่อการขยายหลอดลม สามารถใช้เหง้าไพลแห้ง 5 ส่วน พริกไทยและดีปลีอย่างละ 2 ส่วน กานพลูและพิมเสนอย่างละ 1 ส่วน นำทั้งหมดบดผสมรวมกันจนเป็นเนื้อเดียว ใช้ผงยานั้นชงกับน้ำร้อนดื่ม หากยังรู้สึกว่าทานยากก็เติมน้ำผึ้งลงไปได้ อย่างไรก็ตามการรักษาโรคหอบหืดด้วยไพลนั้น จำเป็นต้องใช้ระยะเวลาค่อนข้างนาน
- ใช้บรรเทาอาการแก้วิงเวียน และใช้ผ่อนคลาย : น้ำมันหอมระเหยในเหง้าไพลนั้นมีสรรพคุณที่ดี แก้วิงเวียนได้ แก้ง่วงนอนได้ เคยถูกใช้เพื่อปรับความสมดุลในด้านจิตใจมาแล้วนับครั้งไม่ถ้วน หมอยาสุรินทร์มักใช้ไพลเป็นส่วนผสมในการอบตัวให้คนวิกลจริต เพราะน้ำมันหอมระเหยนั้นจะช่วยให้จิตใจสงบลงได้ ถึงขนาดที่มีความเชื่อว่าไพลนั้นใช้ไล่ผีได้เลยทีเดียว ซึ่งใช้กับผู้ป่วยที่มีจิตไม่ปกติในสมัยก่อน
จากที่กล่าวมาข้างต้น เป็นสรรพคุณของว่านไพล และมีวิธีการรักษาแบบภูมิปัญญาพื้นบ้านสมุนไพรซึ่งมีการใช้สืบต่อกันมาเป็นเวลานาน และได้ถูกลืมไปชั่วระยะหนึ่ง แต่ในปัจจุบันก็ยังพบเห็นการใช้ไพลมาดูแลสุขภาพ ทั้งการใช้เป็นส่วนผสมในลูกประคบ ใช้รักษาโรงท้องอืด ท้องเฟ้อ แต่ที่ได้ความนิยมที่สุดก็คือการนำไพลมาบดเป็นผงแล้วผสมน้ำสามารใช้พอกผิวหน้าและร่างกายได้ เรียกได้ว่าสามารถใช้ได้ทั้งคนรุ่นใหม่ และผู้เฒ่าผู้แก่นั่นเอง
