ข้าพเจ้านางสาวลภัสรดา ขจัดโรคา ประเภทประชาชน ทีมปฏิบัติงานตำบลปราสาท อำเภอบ้านด่าน จังหวัดบุรีรัมย์ เพื่อให้ทราบถึงการพัฒนาผ้าไหมและผ้าฝ้ายในตำบลปราสาท ข้าพเจ้าจึงได้นำข้อมูลจากการลงพื้นที่สอบถามข้อมูลระดับบุคคล ครัวเรือนและชุมชน ทำให้ทราบว่าชุมชนตำบลปราสาทมีการผลิตผ้าไหมและผ้าฝ้ายจนแพร่หลายมาตั้งแต่อดีต และปัจจุบันก็ยังมีการดำเนินการผลิตกระจายอยู่ทุกหมู่บ้านในชุมชน มีการพัฒนาในลักษณะของวัสดุอุปกรณ์ในการผลิตผ้าไหมหรือผ้าฝ้ายเพื่อให้มีความยุ่งยากในการผลิตน้อยลง เช่นมีการใช้เทคโนโลยีมาใช้ทุ่นแรง เป็นต้น
รูปภาพลวดลายผ้าทอ
การผลิตผ้าไหมหรือผ้าฝ้ายมีหลายกลุ่มหลายช่วงอายุ ความแตกต่างของช่วงอายุนั้นก็เป็นปัจจัยสำคัญในการพัฒนาผ้าไหมและผ้าฝ้ายด้วย เพราะผู้สูงอายุจะนิยมการทอผ้าลายที่มีมาแต่โบราณซึ่งเป็นลายดั้งเดิมในท้องถิ่น ซึ่งง่ายต่อการมัดหมี่เพราะไม่ต้องมีขั้นตอนที่ยุ่งยากเกินไป เช่น ลายดอกพิกุล ลายดอกพริกไทย ลายดอกจอก ลายดอกกันแยง และลายตาราง จึงทำให้การพัฒนาด้านลวดลายหยุดชะงักไปแต่ก็ถือเป็นสิ่งที่บ่งบอกถึงเอกลักษณ์และวัฒนธรรมของชุมชนเพราะรูปแบบและลวดลายบนผืนผ้า สะท้อนถึงความเชื่อ เหตุการณ์หรือเรื่องเล่าต่างๆ และความเป็นมาของชุมชนในอดีต โดยลวดลายและสัญลักษณ์เหล่านี้เป็นการสืบต่อกันมาหลายชั่วอายุคน ส่วนกลุ่มวัยกลางคนจะนิยมทอผ้าลายทันสมัย และมีการพัฒนาลายผ้าไหมและลายผ้าฝ้ายตามยุคสมัย เพื่อให้มีความหลากหลายและเป็นทางเลือกให้แก่ผู้ซื้อ เพียงแต่เป็นลวดลายที่แกะจากผ้าทอที่มีทำอยู่แล้วหรือโดยหามาจากอินเทอร์เน็ต ซึ่งรูปแบบและลวดลายผ้าทอไม่สะท้อนถึงอัตลักษณ์ของชุมชน เพราะเป็นลวดลายที่ไม่ได้พัฒนาขึ้นเองในชุมชน และจุดอ่อนอีกด้านเกี่ยวกับการผลิตของชุมชนคือการเลี้ยงไหมเริ่มมีน้อยลง เนื่องจากต้องใช้เวลานาน และมีปัจจัยของสภาพอากาศทำให้ดักแด้ไม่เจริญเติบโต มีผู้เชี่ยวชาญหรือให้ความสนใจในการเลี้ยงไหมลดลง ผู้ทอจึงนิยมซื้อเส้นไหมจากชุมชนภายนอกแทนการเลี้ยงด้วยตัวเอง ด้วยเหตุผลนี้จึงทำให้เส้นไหมในปัจจุบันมีราคาค่อนข้างแพง ดังนั้นในชุมชนตำบลปราสาทส่วนมากกลุ่มที่มีการจดทะเบียนการรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน(OTOP)หรือตั้งกลุ่มขึ้นตามเงื่อนไขของพัฒนาชุมชนจะมีการพัฒนาลวดลายหรือเมื่อมีลายที่พัฒนาชุมชนนำเสนอก็จะสามารถทอได้ทุกรูปแบบ เพียงแต่นอกจากลวดลายดั้งเดิม ลวดลายที่แกะลายจากอินเทอร์เน็ตและลวดลายที่พัฒนาชุมชนแนะนำ ก็ยังไม่มีการพัฒนาลวดลายที่เป็นอัตลักษณ์ใหม่ขึ้นเพื่อเป็นจุดเด่นของชุมชน รวมถึงยังมีการเลือกใช้สีและสารเคมีในการย้อมที่ไม่ค่อยปลอดภัยและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากนัก
รูปภาพผลิตภัณฑ์
ในส่วนของการพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าไหม และผ้าฝ้ายที่เป็นรูปธรรม มีการพัฒนาในรูปแบบของการตัดเป็นเครื่องแต่งกาย ซึ่งคนส่วนมากในชุมชนหรือข้ารราชการบางส่วนมักจะมีการตัดชุดผ้าไหมเพื่อไว้ใส่ในงานสำคัญต่างๆ และจากการที่ข้าพเจ้าและทีมปฏิบัติงานได้สอบถามพัฒนาชุมชนอำเภอบ้านด่านเกี่ยวกับการสนับสนุนส่งเสริมการจัดตั้งกลุ่มอาชีพ กิจกรรมชุมชน และงานส่งเสริมสนับสนุนการอาชีพของประชาชนและครัวเรือน ทำให้ทราบว่านอกจากการพัฒนาลวดลาย และการตัดเครื่องแต่งกายจากผ้าไหมและผ้าฝ้ายแล้ว พัฒนาชุมชนอำเภอ บ้านด่านได้มีการขับเคลื่อนสัมมาชีพโดยได้ให้ชาวบ้านนาล้อมหมู่ 13 รวมกลุ่มพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าไหมและผ้าฝ้าย โดยทำเป็นกระเป๋ารูปแบบต่างๆ แต่เพราะยังเป็นการจัดตั้งกลุ่มใหม่จึงยังไม่มั่นคงมากนัก รวมถึงการขาดวัสดุอุปกรณ์เช่น ตะขอ ผ้าซับหรือผ้าบุด้านใน และผู้เชี่ยวชาญด้านตัดเย็บมีไม่เพียงพอ และส่วนของลวดลายก็มีการพัฒนาเพียงแต่ยังไม่มีลวดลายที่เป็นอัตลักษณ์ใหม่เพื่อเป็นจุดเด่นของชุมชน
