วิถีชีวิตของอาชีพชาวนาในตำบลเมืองโพธิ์
ณัฐนันท์ จะรับรัมย์
ถ้าพูดวิถีชีวิตของชาวบ้านคงไม่พ้นการปลูกข้าว ทำนา ซึ่งเป็นการปลูกข้าวนั้นมีมายาวนานซึ่งเป็นการถ่ายทอดมรดกทางภูมิปัญญาชาวบ้านสู่คนรุ่นหลังเรื่อยมาโดยจะแบ่งประเภทที่นาตามลักษณะของภูมิประเทศต่างๆ เช่น นาฟางลอย นาปรัง นาปี นาดำ นาสวน นาไร่ ซึ่งจะมีวิธีการปลูกและการเตรียมดินพื้นที่แตกต่างกันไปจึงทำให้ชาวไทยสามารถปลูกข้าวที่เป็นอาหารหลักได้ทุกภูมิภาค นอกจากนี้คนโบราณยังมีการนำข้าวการทำพิธีกกรม ความเชื่อมาประกอบในการทำนาเพื่อใช้เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจเนื่องมาจากสภาพการดำรงชีวิตที่พึ่งฟ้าฝนในการเพาะปลูกข้าวนั้นเอง และยังมีความเชื่อในการทำพิธีแรกนาขวัญในช่วงเตรียมที่นา พิธีทำขวัญในช่วงข้าวออกร่วง กาเสี่ยงทายขอฝน พิธีลาซางในช่วงหลังการกับเกี่ยว เพื่อให้ได้ผลผลิตเพียงพอในแต่ละปีและยังสอดแทรกอย่ใูนวิถีชวีิตประจำวันอย่างงานบุญในพื้นที่ต่างๆชีวิตชาวตำบลเมืองโพธิ์ก็เป็นชุมชนหนึ่งที่คนในชุมชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำไร่ทำนาเป็นหลัก ได้มีการเพาะปลูกข้าวและเก็บเกี่ยว โดยการทำหลักที่สำคัญคือ 1) เป็นการเตรียมดิน โดยจะปรับสภาพหน้าดินให้เหมาะกับการงอกของเมล็ดข้าวรวมถึงการควบคุมวัชพืช โรค แมลงศัตรูข้าว2) การปลูกข้าวโดยจะแบ่งออกเป็น 2 วิธีใหญ่ซึงได้แก่การทำนาแบบหยอด และการทำแบบหว่าน 3) การทำนาดำ เป็นการปลูกข้าวโดยการเพาะเมล็ดให้งอกและเจริญเติบโตในช่วงระยะหนึ่ง แล้วจึงย้ายไปปลูกในอีกที่หนึ่ง ทำให้สามารถกำหนดระยะระหว่างต้นข้าวได้อย่างสม่ำเสมอกัน 4) การดูแลรักษา เมื่อดำนาเสร็จแล้ว ชาวจะต้องคอยดูแลรักษาแปลงข้าว หากมีข้าวบางส่วนมีปูกัด หรือข้าวลอยน้ำจะต้องปักซ่อมแซมส่วนที่หายไป และยังต้องควบคุมระดับน้ำ ดูแลจำกัดวัชพืช ตลอดจนการใส่ปุ๋ย ฉีดยา ในแต่ละยะ 5) การเก็บเกี่ยว เมื่อออกรวงได้ประมาณ 20 วันชาวบ้านมักจะระบายน้ำออกให้แห้งเพื่อเร่งในการให้ข้าวสุกพร้อมกัน 6) การนวดข้าวหรือการตีข้าว เป็นขั้นตอนการทำให้เมล็ดข้าวหลุดออกจากรวงข้าว โดยหลังจากที่ชาวบ้านเก็บเกี่ยวเสร็จ ชาวบ้านจะนำรวงข้าวไปตากให้แห้ง หลังจากนั้นชาวบ้านจะใช้ไม้นวดข้าว ตีข้าว หรือฟาดข้าว โดยจะใช้ไม้หนีบซึ่งเป็นไม้หนีบมีลักษณะเป็นไม้สองท่อนผูกเชือกติดกันโดยผูกไม้ท่อนหนึ่งที่ปลายไม้และอีกท่อนผูกต่ำกว่าท่อนแรกและไม้ท่อนที่ผูกต่กว่าจะเป็นตัวหนีบมัดข้าวแล้วก็ฟาดมัดข้าวลงไปที่พื้นหรือภาชนะรองรับโดยฟาดจนกว่าเมล็ดข้าวจะออกหมด6) การเก็บรักษาส่วนใหญ่จะเก็บใน ยุ้ง ฉาง ที่มีอากาศถ่ายเทได้สะดวก
สิ่งที่กล่าวมาข้างต้นเป็นส่วนหนึ่งของวิถีภูมิปัญญาความเป็นอยู่ของตำบลเมืองโพธิ์ อำเภอห้วยราช จังหวัดบุรีรัมย์การปลูกข้าวนั้นทำให้เห็นความสามัคคี การช่วยเหลือกัน และยังคงมีการอนุรักษ์ภูมิปัญญาการปลูกข้าวเพื่อไม่ให้สูญหายไป นอกจากการทำนา ปลูกข้าวแล้วยังมีการทำเกษตรกรการประมง การทำไร่ ทำสวน เป็นต้น
วิดีโอประจำเดือนธันวาคม
