การลงพื้นที่ปฏิบัติงาน ในช่วงเดือนพฤษภาคม 2564 ของโครงการยกระดับเศรษฐกิจ และสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ ของ นายโกศล กึมรัมย์(ประชาชน)
อ้างอิงการประชุม เมื่อวันที่ 30 เมษายน 2564 โดยอาจารย์อุกฤษณ์ นามจำปา หัวหน้าโครงการ ประชุมเพื่อกำหนดวางแผนชี้แจงรายละเอียดกิจกรรมในการปฏิบัติงานของเดือนพฤษภาคม ชื่อกิจกรรม “การย้อมสีไหมด้วยวัสดุธรรมชาติ”
โดยกำหนดให้มีการลงพื้นที่อบรมจำนวน 4 หมู่บ้าน ในตำบลสนวน ดังนี้
1) หมู่ 2 บ้านสนวนนอก จำนวน 2 กลุ่ม
2) หมู่ 3 บ้านสนวนใน จำนวน 2 กลุ่ม
3) หมู่ 4 บ้านแซะซอ จำนวน 1 กลุ่ม
4) หมู่ 6 บ้านจบก จำนวน 1 กลุ่ม
ซึ่งข้าพเจ้า นายโกศล กึมรัมย์ ได้รับผิดชอบในพื้นที่หมู่ 3 บ้านสนวนใน และกำหนดให้มารับวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในการล้าง,ฟอก,ย้อมสีไหม ในวันที่ 3 พฤษภาคม 2564 ที่มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ ซึ่งหลังจากรับวัสดุอุปกรณ์แล้ว ข้าพเจ้าได้นำส่งต่อให้กลุ่มทอผ้าไหมบ้านสนวนในทั้ง 2 กลุ่ม พร้อมกับชี้แจงให้ชุมชนรับทราบในการทำกิจกรรมในครั้งนี้ และกำหนดวันเพื่อลงพื้นที่ปฏิบัติงานของหมู่ 3 บ้านสนวนใน ในวันที่ 6 พฤษภาคม 2564 ส่วนตัวข้าพเจ้าหลังจากอบรมเสร็จสิ้นของหมู่ 3 ในวันที่ 6 พฤษภาคมแล้ว ก็ได้เข้าร่วมในการอบรมของหมู่ 4 บ้านแซะซอ ในวันที่ 7 และ หมู่ 2 บ้านสนวนนอก ในวันที่ 8 พฤษภาคม เพื่อจะได้เห็นการปฏิบัติงานของกลุ่มทอผ้าไหมในแต่ละพื้นที่ว่ามีความแตกต่างกันอย่างไรบ้าง
ขั้นตอนการปฏิบัติงาน ล้าง ฟอก ย้อมสีไหม
1) วัสดุ
-สารส้ม
-ซันไลต์
-โซดาแอส
-สบู่
-เกลือ
-เส้นไหม
-เปลือกไม้ (มะพูด)
-ใบมะม่วง
-ขี้เถ้ากล้วย
2) ขั้นตอนการล้างลอกกาว/ฟอกขาว
-อัตราส่วนของสารเคมี/เส้นไหม 1 กิโลกรัม
-น้ำสะอาด 30 ลิตร
-สบู่ซันไลต์ 120-150 กรัม
-ด่าง 1 ซอง
วิธีปฏิบัติงาน
1. ตวงน้ำสะอาด 30 ลิตร ใส่ในภาชนะ ต้มให้ร้อนจนเกือบเดือด
2. นำสบู่ ซันไลต์ ด่าง ใส่ลงในน้ำ คนให้ทั่วจนละลายเป็นเนื้อเดียวกัน
3. นำเส้นไหมดิบ (เส้นใหม่ต้องชุบน้ำให้เปียกและกระตุกให้หมาด) ใส่ลงไปต้มในระหว่างต้มให้กลับเส้นใหม่บ่อยๆ (ใช้เวลาต้มในน้ำเดือด 30 -45 นาที)ทดสอบดูโดยการจับเส้นไหมดู เส้นนุ่มไม่ลื่น
4. แช่น้ำต้มอุ่น 5-10 นาที
5. ล้างด้วยน้ำเย็นให้สะอาด บิดและกระตุก ให้ไหมเรียงเส้นแล้วผึ่งให้แห้ง
3) ขั้นตอนการย้อมสี
วัสดุ
-เปลือกไม้มะพูด (ต้มก่อน 1-2 วัน) ทิ้งไว้ให้เย็นกรองเอาแต่น้ำ
-ใบไม้มะม่วง (ต้มก่อน 1-2 วัน) ทิ้งไว้ให้เย็นกรองเอาแต่น้ำ
-ขี้เถ้ากล้วย (เพื่อเป็นด่าง) กรองเอานำ้
-น้ำสนิม (ช่วยให้สีเข้มขึ้น)
-น้ำจากแก่นต้นเค (ช่วยให้สีเข้มขึ้น)
-จุนสี (ช่วยให้สีเข้มขึ้น)
-สารส้ม (ช่วยให้สีอ่อน)
วิธีปฏิบัติ
- นำน้ำย้อมขึ้นตั้งไฟ ใส่เกลือและสารส้มบดละเอียด 1-2 ช้อนโต๊ะ ต้มในน้ำร้อนประมาณ 60 องศา นำเส้นใหม่ลงย้อม เพิ่มอุณหภูมิจนถึง 70-80 องศา ใช้เวลา 30-45 นาที เสร็จแล้วบิดหมาดยกขึ้นตากให้เย็นมือจับสัมผัสได้
หมายเหตุ ระหว่างการย้อม ถ้าต้องการให้สีอ่อน ให้ใส่สารส้ม
ถ้าต้องการเข้ม ให้ใส่จุนสี
ปัญหา ปัญหาที่เจอในขั้นตอนย้อมของข้าพเจ้า สีที่ได้มาจากเปลือกไม้มะพูดจะจางอ่อน เนื่องจากเปลือกไม้ที่ได้รับมายังอ่อน ต้มแล้วสีจะออกไม่ค่อยดี
แก้ไข วิธีแก้ไขของกลุ่มคือ ใส่น้ำสนิมและจุนสีลงในน้ำย้อม แต่ยังไม่ได้สีที่ต้องการ เนื่องจากสีจากเปลือกไม้มะพูดยังอ่อน จึงได้นำน้ำจากต้นเค และใส่จุนสีเพิ่มอีกจึงได้สีที่ต้องการ
4 ) ขั้นตอนล้าง
- นำน้ำใส่ภาชนะต้มอุ่นๆใส่เกลือ 1-2 ช้อนโต๊ะ นำไหมที่ผ่านการย้อมสีและตากให้เย็นแล้วใส่ลงภาชนะต้มอุ่นแช่ไว้ 5-10 นาที และนำมาล้างน้ำให้สะอาดบิดหมาดแล้วนำไปกระตุกหรือตากให้แห้ง
