นางสาวสุฑามนต์ อะรัญ
สุ่มจับปลา เป็นเครื่องมือหาปลาน้ำจืดในหนองน้ำที่ไม่ลึกนัก หลังฤดูเก็บเกี่ยวก่อนที่น้ำจะแห้งขอดในฤดูแล้ง ชาวบ้านจะนำสุ่มไปจับปลา เมื่อสุ่มไปครอบตัวปลา ปลาซึ่งกำลังหนีจะชนข้างผนังสุ่ม ทำให้ผู้ที่กำลังสุ่มปลาทราบได้ว่าสุ่มครอบปลา แล้วรีบกดสุ่มให้ฝังลึกลงในดินทันที พร้อมกับล้วงมือลงช่องหัวสุ่มเพื่อจับปลาในสุ่ม การสักสุ่มมักจะไปกันเป็นกลุ่ม ๆ เพื่อให้ปลาหนีการล่าและถูกสุ่มได้ง่าย
จากการสอบถาม ตาบุญ โรปรัมย์ เล่าว่า ทำสุ่มจับปลาเป็นตั้งแต่อายุ 18 ปี จนตอนนี้อายุ 73 ปีแล้ว วิธีทำสุ่มจับปลา มีดังนี้
1.เตรียมไม้ไผ่ เถาวัลย์ และมีด นำไม้ไผ่ผ่าเป็นเสี่ยงๆเหลาให้เป็นดิ้วหลายๆ อันยาวประมาณ 50 ซม.
2.ใช้ไม้ดัดให้โค้งเป็นวงกลม เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 30 ซม. เหลาไม้ดิ้วให้แหลมทุกดิ้วแล้วนำมามัดติดกับเถาวัลย์ที่ดัดโค้ง
3.แต่ละดิ้วห่างกันประมาณ ครึ่ง ซม.จนรอบเป็นวงกลม ข้างล่างจะโตกว่าข้างบน ส่วนข้างบนทำรูไว้สำหรับให้มือล้วงจับปลาได้
4.ทำขอบข้างบนให้แน่น เสร็จแล้วนำตัวสุ่มไปลมควันไฟเพื่อให้ไม้ไผ่แห้งและแข็งแรงยิ่งขึ้น
สำหรับสุ่มจับปลานี้ เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่สืบทอดกันมา นับเป็นความสามารถของแต่ละบุคคล ที่สะสมประสบการณ์มาจนมีความชำนาญ จากงานอดิเรก เป็นงานหลัก ที่สามารถสร้างรายได้เลี้ยงครอบครัวได้ การสานสุ่มจับปลาแบบโบราณ ตามวิถีชาวบ้าน สามารถเดินทางไปชมวิธีการสานและหาซื้อมาเก็บไว้เป็นที่ระลึกได้ที่บ้านเมืองฝาง หมู่ที่ 15 ตำบลเมืองฝาง อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์
