ข้าวต้มผัด หรือข้าวต้มมัด เป็นขนมชนิดหนึ่งที่ทำด้วยข้าวเหนียวผัดกับกะทิ แล้วนำไปห่อด้วยใบตองหรือ ใบมะพร้าว และใส่ไส้ เช่นไส้กล้วย ไส้หมูกระเทียมพริกไทย หรือตามฉบับสูตรของแต่ละคน แล้วนำไปนึ่งให้สุก

การห่อข้าวต้มผัดนั้นจะไม่ทำบ่อยนัก จะห่อข้าวต้มเมื่อมีงานบุญ เช่น

เบ็นตูจ​ประเพณีนิยม​ชาวอีสานเพื่อระลึก​ถึงความกตัญญู​ต่อเปรต​(เปตชน)​
หรือเรียกกันว่าประเพณีบุญข้าวสาก การทำบุญข้าวสาก นิยมทำในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 เป็นประจำทุกปี ที่เรียกว่า “บุญข้าวสาก” เนื่องจากเมื่อจัดทำข้าวปลาอาหาร และเครื่องไทยทานต่าง ๆ อุทิศให้ ผู้ล่วงลับไปแล้ว จะทำสากหรือสลาก มีคำอุทิศส่วนกุศลใส่กระดาษบันทึกชื่อ ผู้มีจิตศรัทธาบริจาค และความประสงค์ว่าจะบริจาคทานให้แก่ผู้ใด โดยบอกชื่อผู้ที่จะ มารับส่วนกุศลด้วย
บุญข้าวสากหรือสลาก เป็นการทำบุญอย่างหนึ่งของประเพณีสิบสองเดือน หรือ “ฮิตสิบสอง” (ฮีต มาจากคำว่า จารีต ฮีตสิบสอง คือ จารีตประเพณีสิบสองเดือน) ของชาวอีสาน โดยมีจุดประสงค์สำคัญ เพื่อมุ่งอุทิศส่วนกุศลให้ญาติสนิท เช่น ปู่ ย่า ตา ยาย บิดา มารดา สามี ภรรยา พี่น้องที่ถึงแก่กรรมไปแล้ว และอาจอุทิศให้ เปรตทั่วไปด้วย
ก่อนถึงกำหนดวันทำบุญข้าวสาก คือ ราววันขึ้น 13 – 14 ค่ำ เดือนสิบ ชาวบ้าน จะเตรียมอาหารชนิดต่าง ๆ มีทั้งข้าว เนื้อ ปลา ข้าวเม่า ข้าวพอง ข้าวตอก ขนม และอาหารคาวหวานอื่น ตลอดจนผลไม้ต่าง ๆ ไว้สำหรับทำบุญ สำหรับข้าวเม่า ข้าพอง และข้าวตอกนั้น จะคลุกเข้ากันโดยใส่น้ำอ้อย น้ำตาล ถั่วงา มะพร้าว ให้เป็นข้าวสาก (ข้าวกระยาสารท) แต่บางท้องถิ่นไม่นำข้าเม่า ข้าพอง และข้าวตอก มาคลุกเข้าด้วยกัน คงแยกไปทำบุญเป็นอย่าง ๆ เมื่อเตรียมสิ่งของทำบุญเรียบร้อย แล้ว ชาวบ้านจะเอาข้าวปลาอาหารที่มีอยู่ไปส่งญาติพี่น้องและผู้รักใครีนับถือ อาจส่งก่อนวันทำบุญหรือส่งในวันทำบุญเลยก็ได้ สิ่งของเหล่านี้มักแลกเปลี่ยนกัน ไปมา ระหว่างญาติพี่น้องและเพื่อนบ้านที่อยู่ใกล้เรือนเคียง ถือว่าเป็นการได้บุญ

หรือห่อข้าวต้มในงานประเพณีแซนโฎนตาบูชาบรรพบุรุษตามวิถีชาวบ้าน เป็นความเชื่อการแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ชื่อประเพณี“แซนโฎนตา” นี้อาจเรียก “บ็อนผจุมเบ็ณฑ์” ก็ได้ด้วยที่มีความเชื่อว่า ในวันแรม1ค่ำเดือน10 (วันเบ็นฑ์ตูจ) จนถึง แรม15ค่ำ เดือน10(วันผจุมเบ็ณฑ์) ชาวเขมรมีความเชื่อว่า ระยะนี้เป็นระยะเวลา ที่ยมบาลปล่อยสัตว์นรกให้มาเยี่ยมบ้านเดิมของตน เพื่อรับส่วนบุญ ที่ญาติจะอุทิศให้ ลูกหลานและญาติ มีความเชื่อว่า ญาติของตนที่ตายไปเเล้ว อาจจะไปเกิดในอบายภูมิ ซึ่งเป็นภูมิที่อดอยาก จึงทำบุญอุทิศให้ โดยหวังว่า เมื่อวิญญาณ ได้รับอนุโมทนาส่วนบุญแล้ว จะได้พ้นจากภูมิอันทุกข์ทรมานนั้น แล้วจะได้ไปเกิดในภพภูมิที่ดี โดยแต่ละบ้านจะเตรียมเครื่องเซ่นไหว้ต่างๆ ทั้งอาหารคาว-หวาน ผลไม้ ธูป เทียน เพื่อเซ่นไหว้ศาลปู่ตาประจำหมู่บ้าน เซ่นไหว้บรรพบุรุษ ประกอบพิธีกรรมแซนโฎนตาที่บ้าน รวมทั้งไปประกอบพิธีกรรมที่วัดเพื่อเป็นการทำบุญอุทิศ ให้แก่ญาติบรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้วเช่นกัน

 ที่ผ่านมานั้นชาวบ้านในชุมชนรวมถึงบ้านของคุณยายของดิฉัน ได้เตรียมตัวไปไหว้บรรพบุรุษผู้ที่ล่วงลับไปแล้วโดยการห่อข้าวต้มผัด เพื่อนำไปวัดในช่วงเช้า ดังนั้นวันนี้จะมาอธิบายถึงขั้นตอนวิธีการทำข้าวต้มผัดตั้งแต่เริ่มตลอดจนการผัด ห่อ และนำไปนึ่ง ข้าวต้มผัดนี้เป็นสูตรของคุณยายทำมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มาเริ่มกันเลย

ขั้นตอนวิธีการห่อข้าวต้มผัดใส้หมูกระเทียมพริกไทย

เตรียมวัสดุอุปกรณ์

ใบตอง

กรรไกร

เศษผ้าสะอาด

กระทะใบบัว

ตะหลิว 2 อัน

หัวกะทิ 1 กก.

หางกะทิ 1กก.

ข้าวเหนียว 2กก.

น้ำตาล ครึ่ง กก.

ซึงสำหรับนึ่ง

เตา ถ่าน

ถั่วดำ,ถั่วเหลือง

เนื้อหมูติดมันค่อนข้างเยอะ 1กก.ครึ่ง

กระทียมปอกเปลือก 1หัว

พริกไทยเม็ด 1 ซอง(ซองละ 5 บาท)

เกลือ

 

***นำถั่วดำ,ถั่วเหลืองแช่น้ำทิ้งไว้1 คืนและนำมานึ่งหรือต้มให้พอสุก ส่วนข้าวเหนียว)ที่เราแช่น้ำไว้ หนึ่งคืนนำมาล้างและสะเด็ดน้ำไว้

 

 

 

 

วิธีการทำ

1.ตัดใบตอง ให้เป็นทรงสวยงาม และเช็ดทำความสะอาดตามรูป (ใบตองตัดแล้วต้องนำมาตากแดดสัก 10 นาทีหรือพอให้ใบตองอ่อนเวลาตัดหรือห่อใบตองจะได้ไม่แตก)

2.หลังจากจุดเตาถ่านจุดร้อนและตั้งกะทะใบบัวและนำหัวกะทิและหางกะทิมาตั้งไฟต้มจนกะทิแตกมันและปรุงรสด้วยน้ำตาลปรับความหวานตามชอบ ใช้ไฟอ่อนๆพอประมาณ

 

3.นำข้าวเหนียวที่เราแช่น้ำไว้ หนึ่งคืนนำมาล้างและสะเด็ดน้ำไว้แล้วมาผัดกับกะทิที่ปรุงไว้ข้างต้น ผัดจนกะทิเข้ากับข้าวสารหรือแห้งก็ใช้ได้และนำถั่วดำ,ถั่วเหลืองที่นึ่งหรือต้มให้พอสุกแล้วมาผสมให้เข้ากันและทิ้งไว้ให้เย็น

 

4.เตรียมผัดใส้หมูกระเทียมพริกไทย โดยนำเนื้อหมูติดมันมาเห็นให้เป็นเส้นพอประมาณไม่หนาและสั้นเกินไปจากนั้นตำกระเทียมพริกไทยให้เข้ากันแล้วนำมาคลุกเคล้ากับหมูที่เราหั่นไว้และปรุงรสด้วยเกลือให้มีรสชาติออกเค็มนิดหน่อยหรือตามชอบแล้วนำหมูไปผัดโดยไม่ต้องใส่น้ำมันผัดพอลวกๆและตักใส่ภาชนะไว้

 

5.ต่อไปเป็นวิธีการห่อ นำใบตองที่เตรียมไว้ตักข้าวที่ผัดไว้แล้วประมาณ 1 ช้อน และแผ่ให้อยู่กึ่งกลางใบตองและนำเนื้อหมูที่เราผัดไว้มาใส่ตรงกลางและนำข้าวค่อยตะล่อมจนใส้หมูอยู่ข้างในเรียบร้อยแล้วจากนั้นจึงม้วนใบตองไม่ต้องแน่นมากและพับหัวพบท้ายเก็บใบตองให้เรียบร้อยห่อจนข้าวเหนียวหมด

6.หลังจากห่อเสร็จแล้ว นำมาเรียงใส่ซึงไว้และนำไปนึ่งประมาณ 30-45 นาที หรือจนกว่าจะสุก พร้อมรับประทาน

 

การห่อข้าวต้มหรือกรทำอาหารอย่างไรก็แล้วแต่ไม่มีสูตรตายตัว ใครมีสูตรไหนเด็ดสูตรไหนดีก็ลงมือทำได้เลย การห่อข้าวต้มไม่จำเป็นต้องรอห่อเพื่อทำพิธีอย่างเดี๋ยว ถ้าเราอยากรับรับประทานเราสามารถทำตามวิธีการห่อข้าวต้มผัดใส้หมูกระเทียมพริกไทยสูครของคุณยายตามด้านบนนี้ได้เลย

 

 

ขอบคุณคุณยายเปีย สำหรับสูตรห่อข้าวต้มผัดใส้หมูกระเทียมพริกไทย

ประเพณีบุญข้าวสาก

https://www.facebook.com/groups/buriramworld.shop/

ประเพณีแซนโฎนตา

https://www.sac.or.th/databases/southeastasia/subject.php?c_id=2&sj_id=33

 

อื่นๆ

เมนู