ข้าพเจ้านางสาววิภาดา เจริญราช ประเภทบัณฑิตจบใหม่ ตำบลไทยเจริญ ตามโครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ 1 มหาวิทยาลัย 1 ตำบล (มหาวิทยาลัยสู่ตำบล สร้างรากแก้วให้ประเทศ)
ในการลงพื้นที่ประจำเดือนตุลาคม พ.ศ.2564 นี้เราได้ทำการย้อมสีเส้นไหลด้วยสีธรรมชาติ ซึ่งสืบเนื่องจากการลงพื้นที่จากครั้งที่แล้วที่ทำการจัดเตรียมต้นไหลตากแดดไว้ในครั้งที่แล้ว ได้นำมาสู่การย้อมสีด้วยสีธรรมชาติ ดำเนินงานแผนทำการทำการประชุม จักเตรียมอุปกรณ์ต่างๆ และดำเนินงานการย้อมสีไหลด้วยสีธรรมชาติโดยขั้นตอนการทำทั้งหมดมีขั้นตอนดังนี้
กระบวนการย้อมสีเส้นปกด้วยสีธรรมชาติ
การย้อกกด้วยธรรมชาติมีส่วนประกอบสำคัญ 2 ส่วน คือ
- พืชที่เป็นแห่งสีธรรมชาติเป็นพืชชนิดเดียวกับที่ใช้ในการย้อมีผ้าและสิ่งทอ เช่น แก่นฝาง ขมิ้น แก่นประดู่ แก่นขนุน เป็นต้น วัสดุให้สีเหล่านี้จะเตรียมในรูปสารละลายที่มีน้ำเป็นคัวทำละลาย
- สารช่วยติดสี มีหน้าที่ช่วยให้สีติดอยู่บนเส้นกก โดยสารช่วยติดสีที่นิยมใช้ในกระบวนการย้อมสีธรรมชาติส่วนใหญ่ แบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ 2 ประเภท คือ
- สารช่วยติดสีเคมี เช่น เบกกิ้งโซดา สารส้ม
- สารช่วยติดสีธรรมชาติ เช่น เกลือ น้ำโคลน
-สืบเนื่องจากครั้งที่แล้ว นำต้นไหลที่ทำการกรีดเป็นเส้นที่ตากแดด จนต้นไหลแห้ง นำต้นไหลมาแช่น้ำอุ่นประมาณ 1 ชั่วโมง หลังจากนั้นนำไปตากให้แห้ง
-หลังจากรอการแช่ จะทำการเตรียมทำสารละลายช่วยติดสีจากธรรมชาติ คือการต้มน้ำให้เดือด เติมสารส้ม(สารส้มควรทุบให้เป็นชิ้นเล็กๆเพื่อทำให้การละลายน้ำได้ดีและเร็วขึ้น) และเติมเบกกิ้งโซดา จากนั้นกวนส่วนผสมให้เข้ากัน แล้วต้นไหลที่แช่น้ำอุ่นพึ่งให้แห้ง แล้วนำมาแช่ต่อในน้ำสารละลายที่เราผสมไว้ เป็นเวลา 1 ชั่วโมง 30 นาที
-จากนั้นเตรียมต้มพืชที่ต้มด้วยน้ำเปล่าสกัดออกสี ต้มเป็นเวลา 1 ชั่วโมง จนจะได้น้ำสีจากธรรมชาติกรอกด้วยผ้า เพื่อแยกน้ำที่สกัดสีได้ไปย้อมสีของต้นไหลได้ และตักกากใยทั้งหมดออก
-หลังจากได้น้ำสีสกัดจากธรรมชาติแล้ว นำมาต้มในน้ำเดือดอุณหภูมิ 70 C และเติมเกลือ 3 ถุง และเติมสารส้ม 3 ช้อนโต๊ะ กวนส่วนผสมให้เข้ากัน หลังจากนั้นนำต้นไหลที่ตากในข้อข้างต้น มาแช่น้ำที่ต้มเป็นเวลา 1 ชั่วโมง 40 นาที จากนั้นนำไปตากแดดให้แห้ง(*ระหว่างการแช่ต้นไหลควรให้ต้นไหลจมอยู่ใต้น้ำเพื่อให้ต้นไหลติดสีสม่ำเสมอ)
กระบวนการทั้งหมดเราจะได้ต้นไหลที่ติดสีสกัดจากธรรมชาติ ที่แห้งพร้อมนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น เสื่อนั่ง ปลอกหมอน เป็นต้น แต่ปัญหาการทำงานครั้งนี้พบว่าสีที่ได้จากการย้อมสีจากธรรมชาติ จะได้สีติดค่อนข้างชัดเจนน้อย อาจจะเกิดจากวัสดุเนื้อไม้ที่เราเตรียม ไม่ได้เกิดการตากให้แห้ง เนื่องจากสภาพอากาศไม่เอื้ออำนวย และอายุของเนื้อไม้ ลักษณะของสีที่ได้เลยไม่ได้สีตามต้องการ หลังจากนำต้นไหลที่ย้อมสีจากธรรมชาติมาใช้ในกระบวนการครั้งต่อไป
รูปการณ์ทำงาน
คลิปการทำงาน
