บทความ
รายงานผลประจำเดือนเมษายน พ.ศ.2564
เรื่อง : ผ้าภูอัคนี หรือ ผ้าย้อมดินภูเขาไฟ
การดำเนินงานของ ข้าพเจ้า นางสาวจิรประภา ปราชิโก ประเภทนักศึกษา ตำแหน่งเจ้าหน้าที่ดำเนินงานตำบลเจริญสุข อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์ ในระหว่างเดือนเมษายนนี้ ได้มีการลงพื้นที่เพื่อรับทราบข้อมูลต่างๆ และเก็บข้อมูล รูปภาพ วิดีโอ ที่เกี่ยวข้องกับประเพณี วัฒนธรรม ความเชื่อ ที่โดดเด่นของชุมชนตำบลเจริญสุข ข้าพเจ้าได้ร่วมรับฟังการสัมภาษณ์ของคุณแม่สำรวย ศรีมะเรือง ที่ท่านได้เล่าความเป็นมาของผ้าภูอัคนี
“ผ้าภูอัคนี” หรือ ผ้าย้อมดินภูเขาไฟ เกิดจากภูมิปัญญาของชาวบ้านเจริญสุข เมื่อประมาณสิบปีที่แล้ว โดยคุณแม่สำรวย ศรีมะเรือง ประธานกลุ่มสตรีทอผ้าไหม ผ้าฝ้าย ตำบลเจริญสุข อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์ ได้ทดลองนำเอาดินภูเขาไฟจากภูเขาพระอังคารที่ดับสนิทแล้วมาเป็นวัตถุดิบในการย้อมเส้นฝ้ายและไหม โดยครั้งแรกสียังไม่ค่อยติดทน เมื่อนำไปซักแล้วสีตกซีดไม่สวย จึงทดลองเอาฝ้ายที่ย้อมแล้วไปต้มกับเปลือกไม้ประดู่ซึ่งให้สีน้ำตาลคล้ายๆกัน ปรากฏว่าได้สีสันที่สวยงามและติดทนนานขึ้น ปัจจุบันคุณแม่สำรวยต่อยอดด้วยการนำเอาสมุนไพรจากธรรมชาติมาทดลองย้อมควบคู่กับดินภูเขาไฟ ทำให้ได้เส้นใยที่มีสีสันสวยงามมากยิ่งขึ้น เช่น เปลือกมะพูดให้สีเหลือง ดอกอัญชัญให้สีคราม เปลือกเงาะให้สีชมพูอ่อน เป็นต้น
นอกจากนี้ยังมีการนำไปแปรรูปในลักษณะต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น เสื้อ ผ้าพันคอ ผ้าคลุมไหล่ เป็นต้น โดยชาวบ้านมีความเชื่อว่า ภูเขาไฟอังคารมีลักษณะรูปร่างคล้ายพญาครุฑนอนคว่ำหน้า อีกทั้งยังเป็นที่ตั้งของวัดเขาอังคาร ดังนั้นการนำดินที่มาใช้ในกระบวนการผลิตจึงมีความเชื่อเกี่ยวกับผู้สวมใส่ว่าเมื่อใส่แล้วจะทำให้มีสิริมงคลในชีวิต ปัจจุบันกลุ่มอาชีพสตรีทอผ้าไหม–ผ้าฝ้าย จังหวัดบุรีรัมย์ ได้ผ่านการรับรองจากกระทรวงอุตสาหกรรมและยังได้รับเลือกให้เป็นหมู่บ้าน OVC หรือ OTOP Village Champion ที่ได้รับการสนับสนุนจากกรมการพัฒนาชุมชนกระทรวงมหหาดไทย โดยทางกลุ่มของชาวบ้านเจริญสุขได้มีการพัฒนารูปแบบบรรจุภัณฑ์ที่แปลกใหม่เพื่อให้เข้ากับยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงหรือยุค 4.0 ในปัจจุบันให้มีความทันสมัยและเหมาะกับการนำไปใช้ได้กับทุกเพศทุกวัย อีกทั้งยังมีการส่งออกไปยังประเทศต่างๆ ทั้งญี่ปุ่น อิตาลี อังกฤษ เพื่อนำไปเผยแผ่ความมหัศจรรย์จากธรรมชาติของไทยเพื่อเป็นผลิตภัณฑ์ที่รู้จักไปทั่วโลกอีกด้วย และกลุ่มอาชีพสตรีทอผ้าไหม–ผ้าฝ้าย ในหมู่บ้านเจริญสุข ตำบลเจริญสุข อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์ ยังเปิดโอกาสให้กับนักท่องเที่ยวหรือบุคคลที่สนใจสามารถเข้าไปเยี่ยมชมเกี่ยวกับวิถีชีวิตและขั้นตอนในการรังสรรค์สิ่งมหัศจจรย์ของการทำผ้าทออัคนี หรือ ผ้าย้อมดินภูเขาไฟในทุกขั้นตอน เพื่อสืบสานวัฒนธรรมและการอนุรักษ์เรื่องราวที่มีคุณค่าอีกอย่างหนึ่งของไทยให้คงอยู่และยั่งยืนสืบต่อไป
อ้างอิง
สถาบันพัฒนาอุตสาหกรรมสิ่งทอ.“ผ้าภูอัคนี”ของดีจากดินภูเขาไฟ.สืบค้นเมื่อ 14 เมษายน 2564, จากhttps://www.thaitextile.org/th/insign/detail.1512.1.0.html
